Buty do biegania w terenie to podstawowy element odzieży w który powinniśmy się zaopatrzyć przed rozpoczęciem naszej biegowej przygody w terenie. Naturalny teren może być wyzwaniem dla butów ze względu na nierównomierne podłoże o różnym stopniu wzniesienia – dlatego tak ważne jest wybranie odpowiedniego obuwia, które ustabilizuje stopę i zapewni maksymalnie komfortowe doświadczenie z treningu.
O co biega w Trail Runningu?
Zacznijmy jednak od początku – od ustalenia, co kryje się za modnym określeniem trail running. To nic innego jak bieganie po naturalnym podłożu, czyli w terenie. Bieganie w terenie to dobra alternatywa dla bardziej dostępnego, ale również mniej bezpiecznego biegania po utwardzonym podłożu np. chodniku czy asfalcie. W tym aspekcie bardzo ważny jest element zdrowotny. W efekcie długotrwałego biegania po twardych nawierzchniach nasze stawy poddawane są dużym, kumulującym się udarom, co zwiększa prawdopodobieństwo kontuzji przeciążeniowej. Z tego względu dobrze jest wprowadzić do swojej rutyny treningowej bieganie w terenie jako zamiennik lub urozmaicenie treningu po twardej nawierzchni
Zaletą biegania po leśnych ścieżkach lub polnych drogach jest nierówne podłoże. Wspomniana zaleta polega na tym, że przemieszczanie się po nierównościach trenuje propriocepcję czyli orientację ułożenia części własnego ciała. Wyrabia się też zmysł równowagi, a jej utrzymanie podczas biegu w terenie wymusza pracę znacznie większych partii mięśni, niż ma to miejsce na gładkim asfalcie. Jeśli do dyspozycji mamy teren pagórkowaty, to do korzyści warto doliczyć coś, co nazwać można „naturalnymi interwałami”, bowiem przedziały intensywności biegu nie narzuca nam program treningowy, lecz ukształtowanie trasy. Z kolei na bardzo stromych stokach, na które warto podbiegać z kijami, równie mocno jak nogi pracuje również górna część ciała – tradycyjnie zaniedbywana przez biegaczy ulicznych.
Buty trailowe – co je wyróżnia?
Najważniejszą rzeczą, która określa przydatność butów do biegania w określonym terenie jest rodzaj bieżnika podeszwy zewnętrznej. Ważny jest nie tylko jego wzór, ale też skład mieszanki, z której wykonana jest guma. Obie te cechy muszą odpowiadać nawierzchni, po której zamierzamy biegać. Jeśli po kamieniach i skałach, to bieżnik może być dość płytki, za to powinien składać się z gęsto ułożonych klocków, aby gwarantować odpowiednio dużą powierzchnię kontaktu z podłożem. Zastosowana mieszanka gum musi mieć większą twardość, aby podeszwa nie ścierała się zbyt szybko.
Drobny i gęsty bieżnik nieźle wgryza się też w drogi gruntowe, ale jeśli te rozmiękną i teren stanie się błotnisty, najlepiej sprawdzi się podeszwa z agresywnym bieżnikiem – o wysokich i stosunkowo rzadko rozstawionych klockach, które zapewniają świetną trakcję ma miękkim lub wręcz grząskim podłożu, umożliwiając przy tym samooczyszczanie się podeszwy z błota. W tej sytuacji stosowana jest też miękka mieszanka gum, zwiększająca przyczepność w wilgotnych warunkach.
Ten prosty podział nie do końca rozwiązuje dylematy związane wyborem najwłaściwszego obuwia w teren, bowiem na szlaku może nas czekać zaskakująca różnorodność – odcinki grząskie przeplatane kamienistymi, urozmaicone śliskimi korzeniami, no i oczywiście asfaltem. Co w takim przypadku? Warto zastanowić się nad wyborem uniwersalnego modelu. Podeszwy takich butów poradzą sobie w większości warunków w plenerze, okażą się też trwalsze w codziennych miejskich treningach, jednak musimy liczyć się z tym, że daleko im będzie do bezkompromisowych właściwości specjalistycznego obuwia.
Skoro jesteśmy przy podstawie butów, to zwróćmy uwagę na ich mniej rzucającą się w oczy część – podeszwę środkową. Zapewnia ona amortyzację i nadaje butom odpowiedni profil, określany jako spadek pięta-palce (drop). Determinuje on charakterystykę obuwia – mniejszy drop wymusza bieganie ze śródstopia (lądowanie i wybicie), co jest bardziej naturalne, jednak zalecane osobom z poprawną techniką i przystosowanym do tego aparatem ruchu. Z kolei większy drop i gruba, sprężysta podeszwa skłania do lądowania na pięcie, ułatwia też przetoczenie i wybicie z palców. Można powiedzieć, że technika ta zwalnia z konieczności poprawnego poruszania się, nic więc dziwnego, że w praktyce stosowana jest przez większość biegaczy. Nie lekceważmy jej jednak, ponieważ pozwala nogom odpocząć na długiej trasie, więc korzystają z niej również zaawansowani zawodnicy.
Jak buty do biegania powinny amortyzować w terenie?
Jaki powinien być najwłaściwszy poziom amortyzacji w obuwiu trailowym? Choć twierdzi się, że bieganie po naturalnym, czyli zazwyczaj stosunkowo miękkim podłożu nie wymaga dużego tłumienia, to jednak kwestia ta w dużej mierze zależy od naszych upodobań, anatomii, sprawności, a przede wszystkim od techniki biegania. Obecnie na stopach zawodników ze światowej czołówki trail runningu można dostrzec zarówno obuwie minimalistyczne, z cieniutką podeszwą i zerowym dropem, jak i modele z obfitą amortyzacją. Wiele też zależy od terenu i dystansu – buty minimalistyczne zapewniają zwinność i świetne czucie podłoża na wymagającym szlaku, natomiast modele ze sporą amortyzacją oferują komfort na dłuższych, lecz łatwych technicznie trasach.
Zadaniem podeszwy środkowej w butach trailowych jest też zapewnienie ochrony przed ostrymi przedmiotami na szlaku, które mogłyby uwierać w stopy. Dlatego z reguły jest ona bardziej sztywniejsza, od tej stosowanej w modelach do biegania po gładkim, utwardzonym podłożu. Często stosowanym rozwiązaniem, pozwalającym na zachowanie elastyczności obuwia trailowego, bez rezygnowania z jego właściwości ochronnych, są specjalne płytki umiejscowione w podeszwach, najczęściej pod śródstopiem.
Cholewki butów trailowych
Co wyróżnia cholewkę butów trailowych? Przede wszystkim wytrzymałość. Materiał, z którego jest wykonana, narażony jest na kontakt z kamieniami, korzeniami i innymi przeszkodami na szlaku. Jednak znacznie bardziej destrukcyjne działanie ma błoto i kurz, których nie da się uniknąć w terenie. Zawarte w nich ostre drobiny wnikają w strukturę materiału, przyspieszając jego przecieranie.
Kolejną ważną funkcją cholewki butów do biegania w terenie jest zapewnienie komfortu użytkowania. Musi więc, w zależności od potrzeb, chronić przed czynnikami atmosferycznymi (wodą, wilgocią czy niską temperaturą) lub maksymalnie ułatwiać termoregulację, zapewniając przewiewność. W pierwszym przypadku stosuje się gęste, pokryte impregnacją lub wyposażone w membranę materiały, natomiast w letnich warunkach najlepiej sprawdza się gęsta siateczka. Warto pamiętać, że nieprzemakalne cholewki w znacznym stopniu ograniczają wentylację (nawet te wyposażone w membranę), więc obuwie nie ma szans, by wyschnąć podczas biegu. W przeciwieństwie do bardziej przewiewnych konstrukcji, które pozwalają odparować wilgoci, kiedy tylko poprawi się pogoda.
Jakie buty do biegania w terenie wybrać – luźne czy dopasowane?
Buty do biegania w terenie przeznaczone do pokonywania długich dystansów powinny zapewniać więcej przestrzeni w rejonie palców, ponieważ podczas wielogodzinnego biegu stopa może trochę puchnąć. Z kolei obuwie na krótsze, ale trudne technicznie trasy musi być jak najlepiej dopasowane, co zapewnia zarówno odpowiednio skrojona cholewka, jak i systemu sznurowana współgrający z konstrukcją wzmacniającą opięcie stopy.
Inne istotne elementy butów trailowych
Jeśli mamy zamiar biegać w trudnym terenie, często nocą i w niekorzystnych warunkach atmosferycznych, należy zwrócić uwagę na kilka szczegółów konstrukcji, istotnych dla bezpieczeństwa i komfortu. Wysoko oblane gumą noski ochronią palce przed obijaniem o przeszkody na szlaku. Konstrukcja usztywniająca zapiętek zwiększa stabilność stawu skokowego, a wyższy otok po bokach – wykonany z tworzywa, gumy lub trwałego materiału – zabezpiecza cholewkę przed kontaktem z ostrymi elementami podłoża, chroni ją też przed wilgocią w sytuacjach, gdy pokonujemy pokrytą rosą łąkę lub płytkie kałuże.
W Sportano.pl znajdziecie buty do biegania trailowe renomowanych producentów jak HOKA, La Sportiva, On Cloud, Mizuno czy Salomon, których wyspecjalizowana konstrukcja zapewnia najwyższej jakości doświadczenia z biegania w terenie.