Futsal – co to? Zasady gry w halową piłkę nożną

Chciałbyś sprawdzić swoje piłkarskie umiejętności w bardziej dynamicznym środowisku? Wypróbuj futsal, szybką i techniczną odmianę piłki nożnej, która dzięki mniejszym rozmiarom boiska i cięższej piłce, zmusza zawodników do błyskawicznych reakcji i precyzyjnych działań oraz wymaga doskonałej kondycji fizycznej. Dowiedz się, czym dokładnie jest futsal, co odróżnia go od futbolu i jakie zasady gry obowiązują w halowej piłce nożnej.

Futsal – co to? Krótka historia halówki

Futsal, inaczej halowa piłka nożna lub halówka, to odmiana piłki nożnej, która rozgrywana jest na małych boiskach w halach sportowych i z mniejszą liczbą zawodników (drużyna składa się z 5 zawodników, w tym jednego bramkarza).

Początki futsalu sięgają 1930 roku, gdy w Montevideo (Urugwaj) nauczyciel wychowania fizycznego Juan Carlos Ceriani opracował zasady nowego sportu dla dzieci i młodzieży, który mógł być rozgrywany w zamkniętych pomieszczeniach. To również on stworzył cięższą piłkę o niższym odbiciu, która nadawała się do gry na twardej nawierzchni. W podobnym czasie identyczna gra pojawiła się w Brazylii, gdzie główną areną rozgrywek były boiska do koszykówki. W latach 50. XX wieku futsal stał się ważnym elementem treningu dla młodych piłkarzy w Brazylii, pomagając w rozwoju ich techniki i umiejętności.

W 1971 roku powołano Międzynarodową Federację Futsalu (Federación Internacional de Fútbol de Salón, w skrócie FIFUSA). Pierwsze Mistrzostwa Świata FIFUSA odbyły się w São Paulo w 1981 roku. Triumfowała Brazylia przed Paragwajem i Urugwajem. W latach 80. i 90. futsal zaczął zdobywać popularność na różnych kontynentach, zwłaszcza w Europie i Ameryce Południowej. W Polsce piłka halowa zadebiutowała pod koniec lat 80. W 2002 roku FIFUSA została przeobrażona w Światowe Stowarzyszenie Futsalu – AMF.

Boisko do gry w futsal – wymiary

Boisko do gry w futsal ma kształt prostokąta, którego:

• długość wyznaczają linie boczne mające przynajmniej 25 m a max. 42 m długości, a szerokość wskazują linie bramkowe o długości min. 16 m a max. 25 m (zawody na arenie krajowej),
• długość określają linie boczne mające min. 38 m a max. 42 m długości, a szerokość wyznaczają linie bramkowe mające min. 20 m, a max. 25 m długości (rozgrywki i mecze międzynarodowe).

Szerokość wszystkich linii wynosi 8 cm.

Boisko do piłki nożnej halowej podzielone jest na dwie połowy, które oddziela linia środkowa. Na środku tej linii wyznaczony jest punkt, od którego biegnie okrąg mający promień 3 m.

Ponadto na boisku mamy wydzielone:

• pole karne – wyznacza go łuk o promieniu 6 m poprowadzony od zewnętrznej krawędzi słupków bramkowych, który po jednej stronie łączy się z linią bramkową pod kątem 90 stopni, a z drugiej z linią równoległą do linii bramkowej (długość 3,16 m),
• punkt karny – punkt o promieniu 6 cm znajduje się 6 m od środka linii bramkowej,
• drugi punkt karny – zlokalizowany 10 m od środka linii bramkowej,
• pole rożne – usytuowane w narożniku pola gry, ma promień 25 cm,
• strefy zmian zawodników –  obszar o długości 5 m, który wyznacza linia prostopadła do linii bocznej o wymiarach 8 cm szerokości i 80 cm długości (40 cm tej linii znajduje się wewnątrz pola gry, a drugie tyle wyznaczone jest na zewnątrz),
• strefa techniczna – to miejsce wyposażone w miejsca siedzące, w których mogą przebywać zawodnicy rezerwowi oraz pozostali członkowie zespołu (np. trener, masażysta itp.).

Boisko do gry w piłkę halową wykonane jest z drewna lub tworzyw sztucznych i musi posiadać płaską, gładką oraz nieścieralną nawierzchnię.

Bramki

Bramki zbudowane z dwóch pionowych słupków i górnej poprzeczki umieszczone są pośrodku linii bramkowych. Słupki muszą być rozstawione w odległości 3 m od siebie (pomiar od wewnątrz), a dolna krawędź poprzeczki powinna znajdować się na wysokości 2 m od powierzchni boiska. Podczas meczu bramki do futsalu powinny być zakotwiczone. Siatkę do bramki futsalowej produkuje się z nylonu, juty lub konopi.

Piłka do gry w futsal

Piłka nożna na halę ma kilka kluczowych cech, które odróżniają ją od standardowej piłki do piłki nożnej i dostosowują ją do specyficznych wymagań halowej odmiany futbolu. Piłka futsalowa jest mniejsza i cięższa niż standardowa piłka nożna. Jej obwód mieści się w przedziale 62-64 cm, a waga powinna wynosić 400-440 g. Cięższa konstrukcja i niższe ciśnienie sprawiają, że piłka futsalowa odbija się znacznie niżej niż klasyczna futbolówka. Dzięki tym cechom jest bardziej przewidywalna, a kontrolowanie jej jest łatwiejsze, co jest kluczowe na halowych boiskach.

Piłki do futsalu są zazwyczaj wykonane z syntetycznych materiałów, takich jak skóra syntetyczna lub sztuczne tworzywa, które zapewniają trwałość i odporność na ścieranie. Wnętrze piłki jest wypełnione pianką lub innym materiałem, który redukuje jej nadmierne obicie i zapewnia lepszą kontrolę. Piłki mogą być ręcznie szyte lub klejone.

Piłki futsalowe występują w trzech rozmiarach:

• rozmiar 3 – stworzony z myślą o dzieciach oraz zabawie, zwykle wykonane z pianki;
• rozmiar 4 – dedykowany juniorom i juniorkom;
• rozmiar 5 – przeznaczone do profesjonalnej gry.

Futsal – zasady gry

Mecz futsalu trwa 40 minut i jest podzielony na dwie połowy po 20 minut każda. Czas liczony jest wyłącznie wtedy, gdy piłka jest w grze. Jeśli piłka np. znajdzie się poza boiskiem, czas gry jest zatrzymywany. Dodatkowo w każdej połowie trener danego zespołu może poprosić o 60-sekundową przerwę. Zawodnicy nie opuszczają wówczas pola gry, a szkoleniowiec udziela odpowiednich wskazówek zza boiska. Między połowami mamy przerwę trwającą do 15 minut. Nad prawidłowym przebiegiem meczu czuwa 4 sędziów – sędzia główny, drugi sędzia, sędzia protokolant oraz sędzia czasowy.

Celem gry w futsal jest zdobycie większej liczby bramek niż przeciwnik, jednak mecz może zakończyć się remisem. W przypadku remisu w systemie pucharowym, gdzie konieczne jest wyłonienie zwycięzcy, odbywa się dogrywka (dwie połowy po 5 minut) lub dochodzi do serii rzutów karnych.

Zdobycie bramki w futsalu liczy się wtedy, gdy piłka całym obwodem przekroczy linię bramkową.

O piłce poza polem gry mówi się wtedy, gdy przekroczy ona całym obwodem linię bramkową lub boczną (na parkiecie lub w powietrzu), uderzy w sufit lub gdy sędzia przerwie grę.

Zawodnicy

Rozgrywka toczy się między dwoma drużynami składającymi się z 5 zawodników, z czego jeden jest bramkarzem. Aby gra mogła się toczyć, na boisku musi znajdować się przynajmniej 3 piłkarzy z każdego zespołu. Dodatkowo drużyna może posiadać 9 (rozrywki pod zwierzchnictwem FIFA) lub 10 (nieoficjalne mecze) zawodników rezerwowych. W trakcie meczu można przeprowadzić nieograniczoną liczbę zmian. Wymianę można zrobić w trakcie gry lub poza nią (z wyłączeniem czasu wziętego przez trenera na żądanie) bez konieczności informowania o tym sędziów, jednak ważne jest aby odbyła się ona w obszarze strefy zmian właściwej dla danej drużyny.

Bramkarze mogą używać rąk tylko w obrębie własnego pola karnego i mają 4 sekundy na wyprowadzenie piłki z tego obszaru. Po upływie tego czasu drużyna przeciwna otrzymuje rzut wolny.

Faule i kary

Po przekroczeniu limitu 5 fauli w ciągu jednej połowy (tzw. faule akumulowane), drużyna przeciwna otrzymuje rzut wolny. Każde kolejne przewinienie kończy się rzutem karnym z odległości 10 m. Zawodnicy mogą być ukarani żółtymi i czerwonymi kartkami za przewinienia, co może skutkować czasowym lub trwałym usunięciem z boiska.

Po wykluczeniu zawodnika z gry (w wyniku np. niesportowego zachowania), nie ma prawa on już wrócić na boiska, ani też nie może siedzieć na ławce rezerwowych. Ponadto jego zmiennik może wejść na boisko dopiero po upływie 2 minut od wykluczenia. Z kolei w momencie, gdy na boisku znajduje się po 4 graczy w każdej drużynie, a jeden zespół strzeli gola, wówczas skład drużyny nie może być uzupełniony przez 5 piłkarza.

Rzuty wolne wykonuje się z miejsca, w którym nastąpiło przewinienie. Przeciwnicy muszą zachować odległość 5 m od piłki. Rzuty rożne wykonywane są z narożnika boiska. Piłka jest stawiana na specjalnym markowaniu, a przeciwnicy muszą utrzymać minimalną odległość. W futsalu nie ma spalonego.

Podsumowując, futsal jest dynamicznym sportem zespołowym pełnym szybkich zwrotów akcji, co czyni go atrakcyjnym zarówno dla graczy, jak i dla kibiców. Piłka halowa jest uznawana też za doskonałe uzupełnienie treningu piłkarskiego, dzięki któremu zawodnicy mogą rozwijać umiejętności techniczne i poprawiać kondycję fizyczną. Często jest traktowana jako forma treningu dla piłkarzy, np. w okresie jesienno-zimowym.