Szlak czarny jest najtrudniejszy, a zielony najłatwiejszy – wciąż wielu turystów stosuje tę zasadę wybierając trasę górskiej wędrówki. Czas rozprawić się z popularnym mitem na temat oznaczenia szlaków górskich. Z nami dowiesz się, co oznaczają kolory szlaków i czy faktycznie wskazują na poziom ich trudności oraz poznasz inne oznakowania tras turystycznych.
Szlak turystyczny – co to jest i do czego służy?
Pierwsze szlaki turystyczne na ziemiach polskich wyznaczyło Towarzystwo Tatrzańskie w 1887 r. Od 1950 roku ich projektowaniem, wykonywaniem i utrzymaniem nowych tras oraz odnawianiem czy likwidowaniem starych szlaków zajmuje się Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. PTTK definiuje również znaczenie szlaku turystycznego oraz wskazuje, czemu ma służyć:
Szlakiem turystycznym jest wytyczona i oznakowana jednolitymi znakami (symbolami) wyposażona w urządzenia i znaki informacyjne trasa wędrówki zapewniająca bezpieczne jej przebycie turyście o przeciętnym poziomie umiejętności i doświadczeniu bez względu na porę roku i poza ekstremalnymi warunkami pogodowymi.
Dodatkowo wytyczone szlaki mają umożliwiać poznanie obszarów, które są cenne pod względem przyrodniczym i atrakcyjne krajoznawczo. Aktualnie w Polsce mamy ponad 75 tys. km oznakowanych szlaków pieszych, narciarskich, rowerowych, konnych i kajakowych. Część polskich szlaków turystycznych wchodzi w skład europejskiej sieci, np. szlak E3 czy E9.
Jak się wyznacza szlaki w górach?
Sposób wyznaczania szlaków pieszych w górach jest ściśle określony w Instrukcji znakowania szlaków turystycznych PTTK, w której mowa m.in. o tym, co powinno być uwzględnione przy projektowaniu nowej trasy (np. atrakcyjność i walory krajoznawczo-turystyczne, dostępność komunikacyjna, rodzaj i stanu nawierzchni dróg itp.) czy miejsca, w których powinny się zaczynać i kończyć szlaki (np. przy dworcach i przystankach komunikacji zbiorowej, przy obiektach PTTK, przy obiektach krajoznawczych itp.). W większych miastach początek i koniec szlaku turystycznego powinien mieścić się przy końcowych przystankach komunikacji miejskiej, a w przypadku małych miejscowości wskazane jest, aby dochodziły one do jednego miejsca.
Znaki na szlakach są malowane farbami wodoodpornymi (przyjaznymi dla środowiska), mają formę tablicy, drogowskazu lub inną (muszą być wykonane z wytrzymałych materiałów). Powinny być umieszczone tak, aby jasno wskazywały np. kierunek oraz były widoczne w każdych warunkach pogodowych. Ponadto szlaki piesze powinny w głównej mierze prowadzić po nieutwardzonych ścieżkach. Za wyznaczanie tras odpowiada specjalny zespół znakarski przy PTTK.
Rodzaje szlaków turystycznych w Polsce
W Polsce wyróżniamy kilka rodzajów szlaków turystycznych prowadzonych na terenach nizinnych i górskich:
-
piesze – oznaczone są znakami w postaci prostokąta o wymiarach 90×150 mm, składającego się z trzech poziomych pasków – białych zewnętrznych i środkowego w kolorze szlaku (zielony, niebieski, żółty, czerwony, czarny). Więcej o oznaczeniach górskich tras pieszych znajdziesz w dalszej części tekstu.
-
narciarskie – podstawowym znakiem jest prostokąt o wymiarach 90×150 mm, który ma dwa zewnętrzne paski w kolorze pomarańczowym, a wewnętrzny w kolorze szlaku. W przypadku szlaków narciarskich kolor odpowiada trudności trasy: zielony (A) oznacza bardzo łatwą drogę, niebieski (B) – łatwą, czerwony (C) – trudną i czarny (D) – bardzo trudną. Sygnalizacja zmiany kierunku trasy odbywa się za pomocą pomarańczowego kierunkowskazu ze strzałką i grotem w barwie szlaku;
-
rowerowe – w tym przypadku szlaki oznaczane są za pomocą białego kwadratu, w którym umieszczony jest czarny rower oraz pasek w kolorze danego szlaku (czerwony, niebieski, zielony, żółty lub czarny – znaczenie analogiczne do szlaków pieszych). Początek szlaku rowerowego wyznacza kwadrat z czarną obwódką, w którym znajduje się rower oraz kółko w kolorze trasy. Znak zmiany kierunku ma postać strzałki w kolorze szlaku. Międzynarodowe szlaki rowerowe wpisane są w kwadrat z zieloną obwódką i mają w środku rower w tej samej barwie oraz numer szlaku.
-
konne – oznaczone jest za pomocą kropki w kolorze szlaku (najczęściej pomarańczowym) umieszczonej na białym tle. Początek szlaku konnego wyznacza biały kwadrat z czarnym kołem. Zmiana kierunku sygnalizowana jest kwadratem z paskiem zgiętym pod kątem 90 lub 135 stopni, a przy skrętach dodatkowo umieszcza się pomarańczową strzałkę na białym kwadracie.
-
kajakowe – znakowane są przy użyciu dwupanelowej tabliczki z zadaszeniem. Na górze znajduje się znak informacyjny (czarny na białym tle w granatowej obwódce) lub ostrzegawczy (ma czerwoną obwódkę). Dolny panel zawiera nazwę lub symbol szlaku oraz kolejny numer znaku na trasie. Liczba gwiazdek wskazuje poziom zróżnicowania trasy (od 1 gwiazdka – mało zróżnicowana po 3 gwiazdki – mocno zróżnicowana).
Kolory szlaków górskich – co oznaczają?
Szlaki w polskich górach oznaczone są następującymi kolorami:
-
zielony – powszechnie uważany za najłatwiejszy. Wskazuje najkrótszą drogę do wybranego punktu i jest prowadzony widokowymi trasami lub zawiera charakterystyczne punkty dla danego obszaru. Zielonym kolorem oznaczony jest np. Szlak Zamków Piastowskich.
-
niebieski – wskazuje długodystansowe trasy. Niebieskim kolorem oznakowany jest np. Szlak Warowni Jurajskich, szlak na Trzy Korony ze Szczawnicy czy Europejski długodystansowy szlak pieszy E3, który w Polsce wiedzie dwoma odcinkami w Sudetach i Karpatach.
-
żółty – znakowane są nim krótkie szlaki łącznikowe (stanowią połączenie z innymi szlakami), niekiedy dojściowe. Żółty szlak prowadzi np. na Giewont przez Dolinę Małej Łąki czy z Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz.
-
czerwony – oznacza szlak główny wiodący najbardziej atrakcyjnymi miejscami danego pasma górskiego pełnymi malowniczych widoków lub najwyższymi szczytami. Na czerwono oznakowany jest m.in.: Szlak Orlej Perci, Główny Szlak Sudecki czy Szlak Orlich Gniazd.
-
czarny – odnosi się do krótkich dróg dojściowych np. do szczytu lub charakterystycznego miejsca. Czarny szlak wiedzie np. z Czerwonej Przełęczy na Sarnią Skałę w Tatrach.
Kolor szlaku a jego trudność
Zanim wybierzesz się w Tatry, Beskidy czy Karkonosze, warto abyś wiedział, że kolory szlaków nie wskazują na poziom ich trudności. Popularny mit, według którego szlaki czarny i czerwony należy omijać, bo są najbardziej wymagające i niebezpieczne, pełne stromych podejść, a szlaki niebieski oraz zielony gwarantują łagodną i spokojną wyprawę na szczyt, należy jak najszybciej porzucić. Wyjątkiem są tu nartostrady, gdzie faktycznie kolor szlaku oznaczona jego trudność.
Inne znaki na szlakach pieszych
Na szlakach w polskich górach oprócz podstawowych oznaczeń możesz spotkać także kilka innych, równie ważnych symboli:
-
znak początku (końca) szlaku – to białe koło o średnicy 100 mm, w środku którego umieszczone jest mniejsze koła w kolorze szlaku;
-
znak skrętu – składa się z trzech pasków (dwóch zewnętrznych białych oraz środkowego w kolorze szlaku) i jest załamany pod kątem 90° i 135°. Ma wymiary 90/180×90/150 mm i najczęściej widoczny jest przed miejscem, w którym trasa zmienia kierunek;
-
strzałka o wymiarach 90(140) x176 mm z białym tłem i nałożoną strzałką w kolorze szlaku, umieszczana zwykle w miejscu lub za miejscem, w którym skręcał szlak;
-
wykrzyknik – znak w białym kolorze umieszczany nad znakiem podstawowym. Stosowany jest w miejscach o wysokiej trudności orientacyjnej lub w momencie, gdy szlak niespodziewanie zmienia kierunek (ma zwrócić uwagę turysty);
-
znaki szlaków dojściowych – wskazują atrakcyjne dla turysty miejsca np. punkt widokowy.
Ponadto na szlakach pieszych stosuje się urządzenia informacyjne w postaci np.:
-
tablicy ze schematyczną siecią szlaków;
-
tablicy edukacyjnej;
-
tablicy informacyjnej o zagrożeniu lawinowym z czerwonym napisem „Szlak zamknięty”;
-
trzyczęściowego drogowskazu, w którym strzałka kierunkowa wskazuje kolor szlaku, w środku znajduje się nazwa miejsca pośredniego oraz docelowego z uwzględnieniem czasu przejścia (dla przeciętnego turysty, bez uwzględniania np. odpoczynku) i odległością podaną w kilometrach, a w bocznej części mamy czarny napis „PTTK” i nazwę administratora.
W przypadku ścieżek spacerowych stosuje się kwadratowy znak podzielony na dwa trójkąty, a o zmianie kierunku informuje znak podstawowy z białym trójkątem wskazującym stronę, w którą skręca trasa.
Znajomość oznaczeń szlaków i znaczenia kolorów jest niezwykle ważna nie tylko przy samym planowaniu górskiej wyprawy, ale także już w trakcie poruszania się w terenie. Dzięki temu można wybrać drogę o największych walorach krajobrazowych i panoramicznych widokach, zaznajomić się z atrakcjami danego obszaru, jak i ułatwić sobie dotarcie do celu czy odnalezienie się w przypadku zgubienia podstawowej trasy.
Źródła:
Instrukcja znakowania szlaków turystycznych PTTK, https://pttk.pl/images/szlaki/Instrukcja.pdf