Spis treści:
Szlak czarny jest najtrudniejszy, a zielony najłatwiejszy. Wciąż wielu turystów stosuje tę zasadę wybierając trasę górskiej wędrówki. Czas rozprawić się z popularnym mitem na temat oznaczenia szlaków górskich. Z nami dowiesz się, co oznaczają kolory szlaków i czy faktycznie wskazują na poziom ich trudności. Poznasz też inne oznakowania tras turystycznych.
Pierwsze szlaki turystyczne na ziemiach polskich wyznaczyło Towarzystwo Tatrzańskie w 1887 roku. Od 1950 roku projektowaniem, wykonywaniem i utrzymaniem nowych tras oraz odnawianiem czy likwidowaniem starych szlaków zajmuje się Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. PTTK definiuje również znaczenie szlaku turystycznego oraz wskazuje, czemu ma służyć:
Szlakiem turystycznym jest wytyczona i oznakowana jednolitymi znakami (symbolami) wyposażona w urządzenia i znaki informacyjne trasa wędrówki zapewniająca bezpieczne jej przebycie turyście o przeciętnym poziomie umiejętności i doświadczeniu bez względu na porę roku i poza ekstremalnymi warunkami pogodowymi.
Dodatkowo wytyczone szlaki mają umożliwiać poznanie obszarów, które są cenne pod względem przyrodniczym i atrakcyjne krajoznawczo. Aktualnie w Polsce mamy ponad 75 tys. km oznakowanych szlaków pieszych, narciarskich, rowerowych, konnych i kajakowych. Część polskich szlaków turystycznych wchodzi w skład europejskiej sieci, np. szlak E3 czy E9.
Sposób wyznaczania szlaków do
turystyki pieszej jest ściśle określony w Instrukcji znakowania szlaków turystycznych PTTK, w której mowa m.in.:W większych miastach początek i koniec szlaku turystycznego powinien mieścić się przy końcowych przystankach komunikacji miejskiej. Natomiast w przypadku małych miejscowości wskazane jest, aby dochodziły one do jednego miejsca.
Znaki na szlakach są malowane farbami wodoodpornymi (przyjaznymi dla środowiska). Mają formę tablicy, drogowskazu lub inną (muszą być wykonane z wytrzymałych materiałów). Powinny być umieszczone tak, aby jasno wskazywały np. kierunek oraz były widoczne w każdych warunkach pogodowych. Ponadto szlaki piesze powinny w głównej mierze prowadzić po nieutwardzonych ścieżkach. Za wyznaczanie tras odpowiada specjalny zespół znakarski przy PTTK.
W Polsce wyróżniamy kilka rodzajów szlaków turystycznych prowadzonych na terenach nizinnych i górskich: piesze, narciarskie, rowerowe, konne i kajakowe.
Oznaczone są znakami w postaci prostokąta o wymiarach 90×150 mm. Znak składa się z trzech poziomych pasków – białych zewnętrznych i środkowego w kolorze szlaku (zielony, niebieski, żółty, czerwony, czarny). Więcej o oznaczeniach górskich tras pieszych znajdziesz w dalszej części tekstu.
Ich podstawowym znakiem jest prostokąt o wymiarach 90×150 mm. Posiada on dwa zewnętrzne paski w kolorze pomarańczowym, a wewnętrzny w kolorze szlaku. W przypadku szlaków narciarskich kolor odpowiada trudności trasy. Zielony (A) oznacza bardzo łatwą drogę, niebieski (B) – łatwą, czerwony (C) – trudną i czarny (D) – bardzo trudną. Sygnalizacja zmiany kierunku trasy odbywa się za pomocą pomarańczowego kierunkowskazu ze strzałką i grotem w barwie szlaku.
W tym przypadku szlaki oznaczane są za pomocą białego kwadratu, w którym umieszczony jest czarny rower oraz pasek w kolorze danego szlaku (czerwony, niebieski, zielony, żółty lub czarny) Kolor ma znaczenie analogiczne do szlaków pieszych. Początek szlaku rowerowego wyznacza kwadrat z czarną obwódką, w którym znajduje się rower oraz kółko w kolorze trasy. Znak zmiany kierunku ma postać strzałki w kolorze szlaku. Międzynarodowe szlaki rowerowe wpisane są w kwadrat z zieloną obwódką. W środku mają rower w tej samej barwie oraz numer szlaku.
Oznaczone jest za pomocą kropki w kolorze szlaku (najczęściej pomarańczowym) umieszczonej na białym tle. Początek szlaku konnego wyznacza biały kwadrat z czarnym kołem. Zmiana kierunku sygnalizowana jest kwadratem z paskiem zgiętym pod kątem 90 lub 135 stopni. Przy skrętach dodatkowo umieszcza się pomarańczową strzałkę na białym kwadracie.
Znakowane są przy użyciu dwupanelowej tabliczki z zadaszeniem. Na górze znajduje się znak informacyjny (czarny na białym tle w granatowej obwódce) lub ostrzegawczy (ma czerwoną obwódkę). Dolny panel zawiera nazwę lub symbol szlaku oraz kolejny numer znaku na trasie. Liczba gwiazdek wskazuje poziom zróżnicowania trasy. 1 gwiazdka oznacza mało zróżnicowaną trasę a 3 gwiazdki – mocno zróżnicowaną.
Szlaki w polskich górach oznaczone są kolorami zielonym, niebieskim, żółtym, czerwonym i czarnym.
Powszechnie uważany za najłatwiejszy. Wskazuje najkrótszą drogę do wybranego punktu i jest prowadzony widokowymi trasami lub zawiera charakterystyczne punkty dla danego obszaru. Zielonym kolorem oznaczony jest np. Szlak Zamków Piastowskich.
Wskazuje długodystansowe trasy. Niebieskim kolorem oznakowany jest np. Szlak Warowni Jurajskich, szlak na Trzy Korony ze Szczawnicy czy Europejski długodystansowy szlak pieszy E3, który w Polsce wiedzie dwoma odcinkami w Sudetach i Karpatach.
Znakowane są nim krótkie szlaki łącznikowe (stanowią połączenie z innymi szlakami), niekiedy dojściowe. Żółty szlak prowadzi np. na Giewont przez Dolinę Małej Łąki czy z Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz.
Oznacza szlak główny wiodący najbardziej atrakcyjnymi miejscami danego pasma górskiego pełnymi malowniczych widoków lub najwyższymi szczytami. Na czerwono oznakowany jest m.in.: Szlak Orlej Perci, Główny Szlak Sudecki czy Szlak Orlich Gniazd.
Odnosi się do krótkich dróg dojściowych np. do szczytu lub charakterystycznego miejsca. Czarny szlak wiedzie np. z Czerwonej Przełęczy na Sarnią Skałę w Tatrach.
Zanim wybierzesz się w Tatry, Beskidy czy Karkonosze, warto abyś wiedział, że kolory szlaków nie wskazują na poziom ich trudności. Popularny mit, według którego szlaki czarny i czerwony należy omijać, bo są najbardziej wymagające i niebezpieczne, pełne stromych podejść, a szlaki niebieski oraz zielony gwarantują łagodną i spokojną wyprawę na szczyt, należy jak najszybciej porzucić. Wyjątkiem są tu nartostrady, gdzie faktycznie kolor szlaku oznaczona jego trudność.
Na szlakach w polskich górach oprócz podstawowych oznaczeń możesz spotkać także kilka innych, równie ważnych symboli:
znak początku (końca) szlaku – to białe koło o średnicy 100 mm, w środku którego umieszczone jest mniejsze koła w kolorze szlaku;
znak skrętu – składa się z trzech pasków (dwóch zewnętrznych białych oraz środkowego w kolorze szlaku) i jest załamany pod kątem 90° i 135°. Ma wymiary 90/180×90/150 mm i najczęściej widoczny jest przed miejscem, w którym trasa zmienia kierunek;
strzałka o wymiarach 90(140) x176 mm z białym tłem i nałożoną strzałką w kolorze szlaku, umieszczana zwykle w miejscu lub za miejscem, w którym skręcał szlak;
wykrzyknik – znak w białym kolorze umieszczany nad znakiem podstawowym. Stosowany jest w miejscach o wysokiej trudności orientacyjnej lub w momencie, gdy szlak niespodziewanie zmienia kierunek. Ma zwrócić uwagę turysty;
znaki szlaków dojściowych – wskazują atrakcyjne dla turysty miejsca np. punkt widokowy.
Ponadto na szlakach pieszych stosuje się urządzenia informacyjne w postaci np.:
tablicy ze schematyczną siecią szlaków;
tablicy edukacyjnej;
tablicy informacyjnej o zagrożeniu lawinowym z czerwonym napisem „Szlak zamknięty”;
trzyczęściowego drogowskazu, w którym strzałka kierunkowa wskazuje kolor szlaku, w środku znajduje się nazwa miejsca pośredniego oraz docelowego z uwzględnieniem czasu przejścia (dla przeciętnego turysty, bez uwzględniania np. odpoczynku) i odległością podaną w kilometrach, a w bocznej części mamy czarny napis „PTTK” i nazwę administratora.
W przypadku ścieżek spacerowych stosuje się kwadratowy znak podzielony na dwa trójkąty, a o zmianie kierunku informuje znak podstawowy z białym trójkątem wskazującym stronę, w którą skręca trasa.
Znajomość oznaczeń szlaków i znaczenia kolorów jest niezwykle ważna nie tylko przy samym planowaniu górskiej wyprawy, ale także już w trakcie poruszania się w terenie. Dzięki temu można wybrać drogę o największych walorach krajobrazowych i panoramicznych widokach, zaznajomić się z atrakcjami danego obszaru, jak i ułatwić sobie dotarcie do celu czy odnalezienie się w przypadku zgubienia podstawowej trasy.
Źródła:
Instrukcja znakowania szlaków turystycznych PTTK, https://pttk.pl/images/szlaki/Instrukcja.pdf