Pływanie synchroniczne – co to jest? Zasady pływania artystycznego

Pływanie artystyczne, dawniej znane jako pływanie synchroniczne, to sport łączący elementy tańca, gimnastyki i pływania w spektakularnych układach choreograficznych wykonywanych w wodzie. Zawodnicy rywalizują w duetach lub drużynach, prezentując perfekcyjnie zsynchronizowane ruchy w rytm muzyki. W tym poradniku wyjaśniamy, czym jest pływanie artystyczne oraz jakie zasady regulują tę dyscyplinę sportu.

Czym jest pływanie artystyczne?

Pływanie synchroniczne (tzw. synchro), obecnie pływanie artystyczne, to dyscyplina sportowa łącząca elementy pływania, nurkowania, gimnastyki i baletu. Zawodnicy (indywidualnie, w duetach lub zespołach) wykonują widowiskowe układy choreograficzne (zwykle układane pod konkretny motyw przewodni) w wodzie w rytm muzyki. Występy trwają od 2,5 do 5 minut (w zależności od liczby występujących).

Zawodnicy solo, w duecie tej samej płci lub mieszanym ((pary składają się z jednej kobiety i jednego mężczyzny), w drużynie składającej się z 8 osób lub kombinacji 10 pływaków wykonują różnorodne figury, takie jak obroty, skoki, uniesienia ciała nad wodę, pozycje w pionie i poziomie, często wymagające dużej siły i elastyczności.

W przypadku duetów i drużyn kluczową rolę odgrywa synchronizacja wszystkich ruchów. Pływacy artystyczni muszą idealnie skoordynować swoje ruchy z muzyką i innymi członkami zespołu. Ruchy są ściśle dopasowane do rytmu i tempa muzyki, a interpretacja muzyczna, kreatywność i estetyka ruchów wpływają na ocenę artystyczną występu.

Sędziowie wystawiają oceny na podstawie dwóch głównych kryteriów: układ techniczny (precyzja i trudność wykonywanych figur) oraz układ dowolny (estetyka, synchronizacja, interpretacja muzyki). Poszczególne konkurencje są oceniane w skali od 1 do 10 punktów. Zarówno błędy techniczne, jak i artystyczne mogą obniżyć wynik. Wygrywa zawodnik lub drużyna, która w sumie zdobędzie najwięcej punktów.

Historia pływania synchronicznego

Jedną z prekursorek pływania synchronicznego była Annette Kellerman, australijska pływaczka i aktorka, która wprowadziła występy akrobatyczne i pływackie w wodzie w czasie swoich pokazów w USA oraz Europie na początku XX wieku. Wystąpiła m.in.: w szklanym zbiorniku na nowojorskim hipodromie w 1917 roku. Nazywana „podwodną baletnicą”, Kellerman była także jedną z pierwszych osób, które promowały kobiecą aktywność w wodzie.

W latach 20. XX wieku sport ten zaczynał mocniej rozwijać się w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, gdzie zyskał popularność jako „balet wodny”. Grupy kobiece, zwłaszcza w Kanadzie, zaczęły organizować występy w basenach, łącząc elementy pływania z choreografią taneczną.

W latach 1933-1934 ta dyscyplina sportowa zyskała większą popularność, dzięki pokazom na wystawie Century of Progress w Chicago. To właśnie po raz pierwszy spiker podczas występu użył terminu „pływanie synchroniczne”.

Na przełomie lat 40. i 50. XX wieku Amerykanka Katherine Curtis odegrała kluczową rolę w uformowaniu synchro jako sportu. Organizowała regularne treningi oraz pokazy, a także założyła pierwsze oficjalne zespoły pływania synchronicznego. W tym samym czasie gwiazd filmowa Esther Williams (zagrała Annette Kellerman w filmie Million Dollar Mermaid) popularyzowała balet wodny w hollywoodzkich filmach.

W 1952 roku pływanie synchroniczne zostało zaprezentowane jako sport pokazowy na Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach, jednak jako oficjalna dyscyplina olimpijska zadebiutowało dopiero w 1984 roku na IO w Los Angeles. Początkowo rywalizacja obejmowała występy solistek i wyłącznie kobiecych duetów. Od 1996 roku wprowadzono rywalizację drużynową, a konkurencje solo wycofano, jednak nadal startowały tylko kobiety.

Po Igrzyskach Olimpijskich w Sydney w 2000 roku, pływanie synchroniczne zyskało większą popularność w różnych częściach świata, a nowe techniki i elementy choreograficzne przyczyniły się do jego ewolucji. Zawodniczki zaczęły wprowadzać bardziej skomplikowane akrobacje i figury, co podniosło trudność oraz widowiskowość dyscypliny.

W ostatnich latach zwiększa się także liczba mężczyzn uprawiających pływanie artystyczne. Rywalizują w duetów mieszanych, które stały się częścią Mistrzostw Świata FINA od 2015 roku. Na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w 2024 roku po raz pierwszy w historii mężczyźni mogli startować w pływaniu artystycznym. Jest to znaczący krok dla tej dyscypliny, która była zdominowana przez kobiety.

Pływanie synchroniczne – dlaczego teraz nazywa się pływaniem artystycznym?

Pływanie synchroniczne zmieniło nazwę na pływanie artystyczne w 2017 roku z inicjatywy Międzynarodowej Federacji Pływackiej (FINA – Fédération Internationale de Natation, od 2022 roku znana jako World Aquatics). Dlaczego? Głównym powodem jest to, że z biegiem lat synchro stawało się coraz bardziej złożone technicznie i artystycznie. Pojawiały się nowe figury, akrobacje i elementy choreograficzne, które wykraczały poza samą synchronizację ruchów w wodzie.

Nowa nazwa ma lepiej oddawać charakter tej dyscypliny. Poza tym wyraz „artystyczne” od razu sugeruje, że sport ten łączy elementy sztuki, takie jak taniec i muzyka, przez co nazwa jest bardziej zrozumiała dla szerszej publiczności.

Pływanie artystyczne – co warto wiedzieć?

Jedną z podstawowych zasad pływania artystycznego jest to, że zawodnicy nie mogą dotykać dna basenu podczas wykonywania programu. Treningi oraz zawody odbywają się w basenach o głębokości co najmniej 9 stóp.

Na początku każdego występu prezentowany jest tzw. deckwork, czyli ruch lub poza trwająca do 10 sekund, która jest wykonywana przed wejściem do wody.

Pływacy słyszą muzykę pod wodą przez podwodne głośniki.

Podczas prezentacji układu, zawodnicy często nurkują i wykonują długie ruchy pod wodą (zanurzenie nieraz trwa nawet minutę), co wymaga doskonałej kontroli oddechu i wytrzymałości.

Chociaż występy pływania artystycznego wyglądają łatwo, płynnie i elegancko, sport ten wymaga ogromnej siły fizycznej. Zawodnicy muszą być w stanie utrzymać się w wodzie, wykonując skomplikowane ruchy i figury bez dotykania dna basenu, co wymaga znakomitej kondycji i siły mięśniowej. Trening obejmuje nie tylko ćwiczenia w wodzie, ale także zajęcia na lądzie, takie jak gimnastyka, taniec, rozciąganie i trening siłowy.

Pływacy synchroniczni noszą gumowy klips na nosie, aby zapobiec przedostawaniu się wody do nosa.

W przypadku zawodów pływania artystycznego nie wolno używać okularów pływackich . Są one dozwolone wyłącznie na treningach. Podczas występu pływacy artystyczni mają cały czas otwarte oczy, aby kontrolować poczynania innych członków drużyny.

Występy są oceniane także pod kątem estetyki, dlatego wygląd zawodników, odgrywa ważną rolę, Zawodniczki używają specjalnego wodoodpornego makijażu, który nie zmywa się pod wodą. Pływaczki synchroniczne zawsze mają włosy upięte w kok, a do utrwalania fryzury służy wodoodporna żelatyna, Knox. Można ją łatwo zmyć po występie przy użyciu ciepłej wody.

Cekiny i błyszczące elementy na kostiumach pływaczek pomagają stworzyć odpowiednie wrażenie wizualne podczas występu. Woda i oświetlenie na scenie powodują, że tego typu dodatki odbijają światło, co sprawia, że kostiumy błyszczą i migoczą, przyciągając uwagę widzów, a cały występ staje się bardziej widowiskowy i atrakcyjny wizualnie. Projektanci kostiumów często dobierają wzory, kolory i styl, aby odpowiadały motywowi programu i muzyce.

Pływanie artystyczne zajęło drugie miejsce (po biegach długodystansowych) wśród wszystkich dyscyplin olimpijskich w testach przeprowadzonych przez IO w Londynie w 2012 roku.

W ostatnich latach pływanie synchroniczne stały się bardzo popularną formą wprowadzania produktów na rynek przez takie światowe marki, jak: Chanel, Nike, adidas, Rolls Royce czy Sony.