Raki na buty to niezbędne akcesorium każdego pasjonata zimowego trekkingu, alpinizmu czy skitouringu. Dzięki nim można sprawnie i bezpiecznie wspinać się na pokryte śniegiem czy lodem zbocza czy zdobywać lodowce. Jakie raki wybrać w zależności od uprawianej aktywności i czym różnią się raki od raczków turystycznych – te i kilka innych kwestii poruszamy w naszym poradniku.
Co to są raki?
Raki to stalowe lub aluminiowe platformy wyposażone w specjalne kolce na spodzie (6-14 zębów o długości ok. ½ lub 1 cala), które przez to, że wbijają się w podłoże, zapewniają stabilność i zwiększają pewność poruszania się zarówno po lodzie, ubitym śniegu, jak i w nierównym, skalnym terenie. Raki mocuje się na podeszwach specjalnie do tego zaprojektowanych butów w celu umożliwienia chodzenia po śliskiej i oblodzonej nawierzchni, wspinania się na stromą ośnieżoną górę, niebezpieczny śliski śnieżny trakt czy lodospad. Używając raków, minimalizujesz ryzyko poślizgnięć i upadków, co np. w przypadku gór wysokich może wiązać się z niebezpiecznym upadkiem z dużej wysokości. Ponadto zwiększają one powierzchnię buta, co zapobiega zapadaniu się w śniegu.
Raki to podstawowe akcesorium do uprawiania turystyki pieszej w zimie, ale również wykorzystuje się je w skitouringu, skialpiniźmie, wspinaczce alpinistycznej, wspinaczce lodowej, himalaizmie, drytoolingu czy podczas biegów górskich. Raki nie są używane z butami turystycznymi, dlatego, że do ich sprawnego działania niezbędne są butów o sztywnej konstrukcji (całość nie tylko podeszwa). Na rynku dostępne są też aluminiowe raki narciarskie, które zakłada się bezpośrednio na deskę, aby móc podejść pod stromy stok. Przy zakupie upewnij się, że raki narciarskie są kompatybilne z posiadanym wiązaniem.
Rodzaje mocowania raków
Raki mocuje się do większości butów za pomocą jednego z 3 rodzajów wiązań. Wyróżniamy raki koszykowe, półautomatyczne i automatyczne. Czym się różnią?
Raki koszykowe
To uniwersalne rozwiązanie z uwagi na to, że nie wymagają specjalistycznego obuwia – da się je założyć na każdy odpowiednio sztywny but trekkingowy. Konstrukcja składa się z dwóch koszyków (np. nylonowych), które zakłada się na przednią i tylną część butów, metalowego łącznika (pręt pomiędzy palcami a piętą) oraz taśmy do regulacji zakresu dopasowania. Wada? Długi czas zakładania – wymaga dużo praktyki do usprawnienia całego procesu.
Raki automatyczne
W tej konstrukcji metalowy pałąk jest zaczepiony o dedykowany rant z przodu buta i trzyma przednią część w miejscu, podczas gdy zatrzask mocuje raka do pięty. Jeśli buty i raki są dobrze dopasowane, to uzyskuje się bardzo bezpieczny i szybki system, który sprawdzi się na wyprawach wysokogórskich, we wspinaczce lodowej i mikstowej. Jest to również najłatwiejsza wersja mocowania do zakładania w rękawiczkach i w trudnych warunkach śnieżnych. Kolejną zaletą raków automatycznych jest to, że można przesunąć przedni kabłąk, aby dostosować długość punktów przednich w zależności od rodzaju terenu.
Raki półautomatyczne
To połączenie raków koszykowych (koszyk umieszczony jest z przodu) oraz automatycznych (dźwignia do mocowania znajduje się z tyłu konstrukcji). Wymagają one butów ze sztywną podeszwą i dedykowanym rantem, czyli wgłębieniami na pięcie do mocowania specjalnej dźwigni. Łatwo je założyć w rękawiczkach.
Podział raków ze względu na sztywność
Raki dzieli się również ze względu na ich budowę na sztywne i półsztywne, które są najczęściej stosowane.
Raki półsztywne
Największą zaletą półsztywnej konstrukcji jest to, że sprawdza się w najróżniejszych warunkach – od klasycznej zimowej turystyki do umiarkowanej wspinaczki lodowej. Raki półsztywne są łatwiejsze w regulacji niż sztywne konstrukcje i pasują do większości butów. Niektóre modele umożliwiają zmianę długości łącznika, co pozwala zmienić raki z półsztywnych na elastyczne.
Raki sztywne
Są kompatybilne wyłącznie ze specjalistycznymi, sztywnymi butami trekkingowymi lub górskimi i nadają się na bardzo wymagający teren (lodowiec, strome i oblodzone zbocza itp.). Mogą mieć jednolitą konstrukcję lub posiadać metalowy łącznik.
Na co zwrócić uwagę przy zakupie raków na buty?
Wybór odpowiedniej pary raków powinien być podyktowany m.in. tym, w jakich warunkach i terenie będziesz ich używać oraz w jakim celu. W zależności od tego, czy będzie to zwykła wyprawa w Bieszczady, trekking w Tatrach czy wyprawa na lodospad w Norwegii zwróć uwagę na materiał, ilość oraz ustawienie zębów.
Materiał
Wyróżniamy raki:
-
stalowe – są ciężkie, ale bardzo wytrzymałe przez co świetnie sprawdzają się na trudnych technicznie odcinkach wspinaczki w stromym i oblodzonym terenie, zwiększając bezpieczeństwo ich pokonywania. Raki ze stali nierdzewnej dodatkowo oferują odporność na korozję. Raki stalowe są doskonałe do alpinizmu i wspinaczki lodowej;
-
aluminiowe – wyróżnia je niska waga i mniejsza trwałość w porównaniu z rakami stalowymi, (dość szybko się niszczą przy używaniu w skalistym terenie). Odpowiednie do np. skitouringu lub na ogólne podejścia po oblodzonych i zaśnieżonych terenach pozbawionych skalnych odcinków;
-
hybrydowe – to rozwiązanie łączące zalety dwóch poprzednich rodzajów raków. Konstruuje się je w ten sposób, że w obszarach o wysokim stopniu użytkowania (głównie przednia część) stosuje się stal, natomiast pozostała część produkowana jest z aluminium, co pozwala zmniejszyć wagę całej konstrukcji.
Ilość i ustawienie zębów
Większość raków ma 10 lub 12 zębów, chociaż na rynku dostępne są również modele z 6 lub 14 kolcami. Zwykle konstrukcje mają cztery zęby pod piętą i resztę pod przednią częścią stopy. Rozróżnienie na zęby poziome i pionowe odnosi się do orientacji przednich kolców wystających z przodu raka. Raki z zębami poziomymi zapewniają odpowiednią trakcję na śniegu i bardziej miękkim lodzie, dlatego warto je wybrać do zimowych spacerów i umiarkowanych tras lodowych. Z kolei zęby poziome uginają się podczas chodzenia, a dzięki czemu stopy są bliżej ziemi niż w przypadku wersji pionowych, co zapewnia większą stabilność. Liczba i ustawienie zębów wpływa na różnorodność pozycji, w których raki znajdą odpowiednią przyczepność.
Raki 10-zębowe sprawdzą się idealnie do trekkingu, skialpinizmu i na wyprawy po lodowcu. Te przeznaczone do bardziej technicznego alpinizmu będą miały 12 zębów, natomiast raki dedykowane technicznej wspinaczce lodowej będą wyposażone w 14 zębów. Raki do technicznej wspinaczki lodowej czy w terenie mikstowym wyróżniają się bardziej agresywnymi zębami przednimi, które często są regulowane i wymienialne.
Akcesoria do raków
Płytki antypoślizgowe to zalecany przez UIAA ( Międzynarodowa Federacja Alpinizmu i Wspinaczki) sprzęt, który zapobiega przyklejaniu się śniegu do dolnej części raka i zbijaniu go, co może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji. Produkowane są z gumowej mieszanki tworzyw sztucznych ABS.
Innym przydatnym akcesorium są futerały na raki i pokrowce na zęby produkowane z wytrzymałego, odpornego na przebicie nylonu, które zmniejszają ryzyko uszkodzeń podczas przenoszenia sprzętu w plecaku.
Jakie buty pod raki?
Zasadnicza różnica pomiędzy butami do wspinaczki z rakami a klasycznymi butami turystycznymi polega na tym, że te pierwsze mają sztywną konstrukcję, która zapobiega zginaniu i wypinaniu się z raków. Jeśli założysz platformy z zębami do butów o niewłaściwej sztywności, np. do butów nietechnicznych czy zbyt elastycznych, raki po prostu się rozpadną. Z kolei źle dopasowany rozmiar raków do butów (za duży) będzie powodować skręcanie stopy, co może skończyć się kontuzją kostki.
Jak już wiesz, raki składają się z dwóch oddzielnych części – platformy z zębami i wiązania. Klasyfikacja C odnosi się bezpośrednio do wiązania, czyli sposobu mocowania do buta, i wskazuje do jakiego obuwia będzie pasowało dane wiązanie, niezależnie od konfiguracji zębów.
Klasyfikacji raków:
-
C1 to elastyczne raki, które można dopasować do butów klasy B1;
-
C2 to półsztywne raki, które pasują do butów klasy B2;
-
C3 to bardzo sztywne raki, które pasują do obuwia klasy B3.
Kompatybilność butów z rakami:
-
B0 są zbyt elastyczne do raków;
-
B1 (elastyczne buty) pasują do raków C1;
-
B2 (półsztywne buty) są odpowiednie do raków C1 lub C2;
-
B3 (sztywne i ciężkie buty wykonane ze skóry lub tworzywa sztucznego) sprawdzą się do raków C1, C2 lub C3.
Raki czy raczki – co i kiedy wybrać? Różnice
Powszechnie istnieje przekonanie, że raki i raczki to to samo. Istnieją jednak wyraźne różnice w konstrukcji i zastosowaniu obu produktów. Raczki turystyczne zbudowane są z małych kolców (długość ½ lub ¼ cala) i łańcuchów. Zakłada się je na obuwie alpinistyczne lub trekkingowe w celu zapewnienia dodatkowej trakcji podczas wędrówek po równym terenie pokrytym śniegiem lub lodem. Najczęściej produkowane są ze stali nierdzewnej, dzięki czemu są trwałe, odporne na korozję i dobrze wbijają się w oblodzony teren. Raczki są lżejsze i łatwiejsze w obsłudze w stosunku do raków przez co świetnie sprawdzają się podczas wędrówek i trekkingu, biegania czy backpackingu po umiarkowanie zaśnieżonych lub oblodzonych ścieżkach.
Z kolei raki wymagają treningu w zakładaniu i korzystaniu, aby bezpiecznie ich używać. Mają mniejszą ilość kolców, ale są one dłuższe i cięższe, aby móc agresywnie wbijać się w ubity śnieg czy lód i ułatwiają poruszanie się po stromych zboczach, wymagających polach śnieżnych, skalistych powierzchniach oraz wspomagają techniczną wspinaczkę w oblodzonym terenie. Jeśli zamierzasz pokonywać zarówno płaskie, jak i górskie tereny pokryte śniegiem i lodem, to dla swojego bezpieczeństwa powinieneś zakupić zarówno raki, jak i raczki turystyczne.
Wybierając wysokiej jakości produkty, przyjemność i bezpieczeństwo z pokonywania trudnego terenu będą szły w parze, dlatego zdecyduj się na raki i raczki od renomowanych marek: Black Diamond, Climbing Technology, Grivel, Salewa czy BLUE ICE, które kupisz w sklepie sportowym Sportano.pl.