Siatkówka plażowa to bardzo popularna i emocjonująca odmiana tradycyjnej siatkówki, która przyciąga wielu fanów do jej uprawiania, jak i oglądania na plażach na całym świecie. Podczas gdy wiele elementów gry może wydawać się podobnych do odmiany halowej, to w tzw. plażówce mamy inne wymiary boiska, punktację czy technikę odbić. Poznaj podstawowe zasady gry w piłkę plażową, specyfikę rozgrywki oraz korzyści płynące zarówno z rekreacyjnego, jak i zawodowego uprawiania tego sportu zespołowego.
Siatkówka plażowa a siatkówka halowa – różnice
Siatkówka plażowa, znana również jako plażówka lub piłka plażowa, różni się od siatkówki halowej w takich kwestiach, jak:
- liczba graczy w drużynie – w plażówce grają dwa zespoły dwuosobowe, w halówce każda drużyna składa się z sześciu graczy oraz dodatkowo tzw. ławki rezerwowej, czyli dodatkowych zawodników do zmiany w trakcie gry. Ponadto w siatkówce halowej mamy zawodników podzielonych na pozycje, np. atakujący, rozgrywający, libero itp.
- wymiary boiska – w piłce siatkowej boisko ma 16 m długości i 8 m szerokości, natomiast na hali gra się na boisku o wymiarach 18 x 9 m;
- powierzchnia boiska – boisko do piłki plażowej pokryte jest miękkim piaskiem, a w siatkówce plażowej boisko posiada twardą powierzchnię (np. drewniany parkiet lub sztuczna nawierzchnia);
- dotknięcie piłki – w plażówce dopuszczalne są trzy odbicia piłki przed przebiciem jej na stronę przeciwnika, z tym że jednoczesny kontakt z piłką dwóch zawodników nie jest błędem, natomiast blok liczony jest jako jedno odbicie. Z kolei w halowej piłce siatkowej drużyna może wykonać trzy odbicia po swojej stronie, ale podwójne odbicie jest błędem, natomiast blok nie liczy się jako jedno odbicie piłki;
- linia środkowa i linia trzeciego metra – w piłce plażowej boisko nie posiada linii środkowej biegnącej pod siatką i dzielącej pole gry na dwie połowy, ani też linii wyznaczającej pole ataku. Obie występują na placu gry w hali;
- liczba setów – w siatkówce plażowej mecze rozgrywa się do dwóch wygranych setów (w niektórych zawodach stosowany jest format do trzech wygranych setów). W sytuacji remisu 1:1 w setach, gra się decydującą partię tzw. tie-break. W siatkówce halowej gra się do 3. wygranych partii, a mecz może składać się maksymalnie z 5 setów. W przypadku remisu 2:2 w setach ma miejsce tie-break, czyli set do 15. wygranych punktów (lub dwupunktowej przewagi).
Siatkówka plażowa zasady
Jakie zasady obowiązują podczas gry w siatkówkę plażową? Jak już zostało wspomniane, w plażówce gra toczy się między dwoma zespołami składającymi się z dwóch zawodników na prostokątnym boisku pokrytym piaskiem i ograniczonym linią końcową oraz bocznymi. Punkt zdobywa drużyna, której uda się przebić piłkę na stronę przeciwnika w sposób uniemożliwiający mu kontynuację gry lub po błędzie drużyny przeciwnej. Po zakończeniu każdego seta, czyli zdobyciu przez jedną z drużyn 21 punktów (lub 2. punktów przewagi nad rywalem), ma miejsce zmiana stron boiska.
Boisko do piłki plażowej
Boisko do plażówki może być wyznaczone na plaży lub usypane w dowolnym miejscu (najczęściej w nadmorskim kurorcie, przy hali sportowej itp.). Do jego budowy wykorzystuje się drobnoziarnisty, sypki i nieubity piasek, który musi być odpowiednio uformowany (najlepiej w miarę możliwości w płaską i jednolitą powierzchnię) oraz pozbawiony jakichkolwiek kamieni, muszli czy innych rzeczy, które mogłyby utrudniać grę i narażać zawodników na urazy czy kontuzje z uwagi na grę na boso. W zawodach organizowanych przez FIVB (Fédération Internationale de Volleyball, czyli Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej) oraz turniejach światowych warstwa piasku nie może być mniejsza niż 40 cm. Pole gry ograniczone jest odpornymi na warunki atmosferyczne taśmami o szerokości 5 cm w kolorze kontrastującym z piaskiem (np. ciemnoniebieskim). Na środku boiska na dwóch słupkach bocznych zawieszona jest siatka (długość 8,5 m i szerokość 1 m), której wysokość wynosi 2,43 m dla mężczyzn (2,35 m w przypadku młodzików) i 2,24 m dla kobiet (2,15 m dla młodziczek).
Piłka
Piłka do siatkówki plażowej ma ciśnienie od 0,175 do 0,225 kg/cm2 (171-221 mbar lub hPa), obwód między 66-68 cm i waży od 260 do 280 g. Produkuje się ją z elastycznego materiału (najczęściej skóry naturalnej, skóry syntetycznej lub mieszanki obu), który musi być odporny na wilgoć i nadmierną ekspozycję na słońce. Piłka do plażówki występuje w jednolitym, jasnym kolorze lub może być wielokolorowa, a jej design ma umożliwiać łatwą identyfikację na plaży i wśród innych graczy. W trakcie światowych lub oficjalnych turniejów FIVB używa się piłek posiadających homologację FIVB.
Drużyna
W plażówce zespoły składają się z dwóch zawodników (w formach rekreacyjnych drużynę może tworzyć kilka osób), z czego jeden jest kapitanem, który może w spornych sytuacjach rozmawiać z sędzią lub prosić o przerwę na odpoczynek. W trakcie meczu, gracze nie korzystają z pomocy trenera – nie ma go przy linii bocznej, tak jak w odmianie halowej.
Strój do gry w piłkę plażową powinien składać się z krótkich spodenek i koszulki lub bezrękawnika albo kostiumu kąpielowego. W oficjalnych rozgrywkach zawodnicy muszą być ubrani w stroje w takim samym kolorze i fasonie oznaczonymi numerami 1 i 2. Można grać w czapkach z daszkiem, daszkach lub innych nakryciach głowy oraz okularach przeciwsłonecznych.
Punktacja
Punkty w siatkówce plażowej zdobywa się w przypadku, gdy:
- piłka dotknie bezpośrednio boiska przeciwnika;
- w wyniku błędów drużyny przeciwnej, np. błąd zagrywki, rywale nie są w stanie obronić zagrania, piłka po kontakcie z zawodnikiem z drużyny przeciwnej wypadnie poza pole gry, jeden zawodnik niepoprawnie odbije piłkę (np. podwójne odbicie), drużyna przeciwna wykona cztery odbicia przed przebiciem piłki na drugą stronę siatki;
- na przeciwnika zostanie nałożona kara.
W sytuacji, gdy drużyna zagrywająca wygra wymianę – zdobywa punkt i zagrywa dalej. Natomiast, gdy zespól przyjmujący wygrywa wymianę – zdobywa punkt i wykonuje następny serwis. Nie występuje tutaj tzw. błąd ustawienia, jak w siatkówce halowej, ponieważ zawodnicy mogą ustawiać się względem siebie w dowolny sposób.
Serwis
Serwis inaczej zagrywka wykonywana jest zza linii końcowej boiska. Kolejność w jakiej zawodnicy wykonują zagrywki ustala na początku meczu kapitan drużyny. W momencie, gdy zespół przyjmujący uzyskuje prawo do serwu, należy wykonać rotację, czyli zmianę o jedną pozycję, w wyniku której zagrywa drugi zawodnik. Serwujący może wybrać dowolne miejsce za linią końcową, z którego chce wykonać zagrywkę, kierując się ustaloną taktyką gry, np. celowanie w konkretne miejsce na boisku lub serwis na konkretnego zawodnika drużyny przeciwnej. Serwis powinien być wykonany w ciągu 5 sekund od gwizdka sędziego. Przekroczenie czasu oznacza utratę prawa do zagrywki.
Odbicie piłki
W plażówce dozwolone są odbicia piłki dowolną częścią ciała, przez co gra jest często pełna spektakularnych zagrań, a jednocześnie wymaga od zawodnika dużej wszechstronności i zwinności. Zabronione jest łapanie czy rzucanie piłki. Co ważne, dłuższy kontakt zawodnika z piłką nie skutkuje odgwizdaniem tzw. piłki niesionej jak to ma miejsce w siatkówce halowej. Drużyna może wykonać trzy odbicia piłki (przyjęcie – wystawa – atak), z czego jeden gracz nie może dotknąć piłki dwa razy pod rząd. Zawodnicy jednej drużyny mogą równocześnie odbić piłkę, jednak jest to liczone jako podwójny kontakt z piłką (wyjątek blok), co oznacza, że kolejne zagranie musi być już przebite na stronę przeciwnika. W przypadku, gdy występuje sytuacja, w której gracz może popełnić błąd (np. dotknąć siatki), jego partner z drużyny może go przytrzymać lub zatrzymać.
Kary
W siatkówce plażowej sędzia może upomnieć ustnie zespół, pokazać żółtą kartkę, która stanowi formalne upomnienie bez żadnych dodatkowych sankcji lub unieść czerwoną kartkę – wiąże się z karą w postaci utraty prawa do serwisu i przyznaniem punktu przeciwnikowi. Sędzia może również zastosować obie kartki równocześnie:
- gdy trzyma je razem w jednej ręce wskazuje to na wykluczenie zawodnika/drużyny z gry;
- gdy trzyma je osobno oznacza to dyskwalifikację.
Kary mogą być następstwem niesportowego zachowania wobec przeciwnika, sędziów, działaczy itp., w tym: grubiańskich gestów, zniesławiających wypowiedzi, gróźb słownych lub fizycznych czy agresji.
Piłka plażowa – korzyści
Gra w siatkówkę plażową to nie tylko sport, ale również forma aktywnego wypoczynku, która przynosi wiele korzyści zdrowotnych i psychologicznych. To sport, który łączy przyjemność z wyzwaniem, dając możliwość rozwijania się zarówno jako sportowca, jak i jako jednostki.
Plażówka z uwagi na nawierzchnię, która wpływa na szybkość i styl gry, jest sportem o wysokiej intensywności. Wymaga od graczy dużego wysiłku fizycznego, w tym sporej ilości skoków, biegania po miękkim piasku, precyzyjnych uderzeń piłki w różnych pozycjach, szybkiej reakcji oraz świetnej koordynacji ruchowej, przez co angażuje wiele partii mięśniowych. Przez to pozwala wzmocnić siłę i wytrzymałość mięśniową oraz poprawić ogólną kondycję fizyczną, a także rozwijać zdolności związane z równowagą i zwinnością. Podczas gry w piłkę plażową można spalić spore ilości kalorii – pod 400 do 600 kcal przez godzinę (w zależności od indywidualnych parametrów i intensywności gry), co przyczynia się do utrzymania lub redukcji masy ciała.
Intensywna gra w siatkówkę plażową pobudza pracę serca i układu oddechowego, co przy systematycznym ruchu wpływa korzystnie na ich funkcjonowanie. Ponadto gra w drużynie, zarówno na zawodowym, jak i amatorskim poziomie, wspiera budowanie więzi między graczami. Współpraca i zaufanie do partnera lub zespołu, odpowiednia komunikacja, słuchanie i rozumienie partnera lub kolegów z drużyny, są kluczowe, aby odnosić sukcesy na boisku i sprzyjają rozwijaniu umiejętności społecznych. Siatkówka plażowa jest również doskonalą formą relaksu i odstresowania się. Ruch na świeżym powietrzu może pomóc w zmniejszeniu napięcia i stresu. Dodatkowo, poprawa swoich umiejętności i techniki gry, osiąganie celów i zwycięstwa w zawodach dają ogromną satysfakcję i radość.