Skitury, czyli turystyka narciarska, będą dla Ciebie odpowiednie, jeśli poszukujesz ucieczki od tłumów na stoku oraz urozmaicenia dla narciarstwa biegowego lub zjazdowe. Ta forma sprawdzi się, gdy lubisz duży wysiłek fizyczny i zastrzyk adrenaliny albo chcesz poznać nowe górskie ścieżki pokryte nietkniętym puchem. Czym dokładnie jest skitouring i jak zacząć go uprawiać? Więcej w naszym poradniku.
Co to są skitury?
Skitury inaczej ski touring, skituring czy backcountry (nazwa używana głównie w USA) to forma aktywności łącząca narciarstwo z zimową turystyką górską polegająca na wędrowaniu po górskich terenach poza utartymi szlakami. Na trasie oprócz płaskich terenów mamy spektakularne, zapewniające solidną porcję adrenaliny zjazdy po świeżych trasach, ale przede wszystkim wymagające, strome podejścia. Decydując się na narty skiturowe możesz dotrzeć do miejsc w górach, które nie są dostępne dla fanów innych sportów zimowych czy turystyki górskiej. Nie korzysta się tutaj z wyciągów lub innych środków transportu, a jedynie z dedykowanych nart z tzw. fokami umożliwiającymi podchodzenie i specjalnymi wiązaniami . Skituring może mieć formę jednodniowej wycieczki lub kilkudniowej wyprawy np. z noclegiem w schronisku górskim.
Skitury a biegówki i inne rodzaje narciarstwa
Często skituring utożsamiany jest z narciarstwem freeridowym, czyli jazdą poza wyznaczonym szlakiem, jednak podczas gdy w pierwszym sporcie zimowym stawiany jest ogromny nacisk na podejścia, we freeridingu ich nie ma lub nie są aż tak istotne. Niektórzy mylą skituring ze skialpinizmem, który jest bardziej zaawansowaną technicznie i wymagającą formą jazdy na nartach skiturowych (w przypadku stromego podejścia używa się raków i korzysta z czekana). Nierzadko w skialpiniźmie wykorzystywane są techniki wspinaczkowe i sprzęt typu: uprząż, lina, asekuracja siebie lub partnera, zakładanie stanowisk itp. W przeciwieństwie do nart zjazdowych i biegowych, w skituringu nie ma konieczności korzystania z infrastruktury ośrodków narciarskich, w tym z wyciągów i tras narciarskich. Nie ma tu ściśle wyznaczonych ścieżek, po których trzeba się poruszać, co daje dużą swobodę i pozwala sprawdzić swoją kondycję oraz sprawność fizyczną z dala od zatłoczonych stoków.
Skitury – dla kogo?
Z uwagi na dużą różnorodność poziomu zaawansowania tras skiturowych, turystykę narciarską może uprawiać każdy, kto lubi adrenalinę i spory wysiłek fizyczny. Jednak też miłośnicy przebywania na łonie natury w dziewiczych terenach będą mogli w pełni czerpać korzyści z poruszania się poza uczęszczanymi szlakami. To zarówno świetny sposób na urozmaicenie klasycznych form narciarstwa i spróbowanie swoich umiejętności na bardziej wymagających terenach, jak i możliwość poznawania nowych ścieżek dla amatorów górskiej wyrypy. Turystyka narciarska sprawdzi się też w przypadku freeriderów, którzy poszukują nowych sposobów na zastrzyk adrenaliny i chcą zostawiać pierwsze ślady na świeżym śniegu.
Jak rozpocząć przygodę ze skiturami?
Najlepiej pierwsze kroki w skituringu stawiać pod okiem wykwalifikowanego instruktora, który nie tylko wytłumaczy podstawowe zasady jazdy na nartach skiturowych, a dzięki temu, że zna dany teren, wie gdzie i jak się po nim poruszać, dopasuje trasę do Twoich umiejętności i kondycji. Podstawą kursów są też ćwiczenia i wskazówki dotyczące tego, jak zachowywać w przypadku zejścia lawiny, które przeprowadzają np. ratownicy TOPR czy używania sprzętu typu czekan itp. Istotnym elementem nauki jazdy skiturowej jest opanowanie techniki zjazdu, podchodzenia i zmiany kierunku jazdy.
W skituringu prawidłowe ułożenie nóg to takie, gdzie znajdują się one mniej więcej szerokość bioder, dzięki czemu łatwiej jest zachować niezbędną równowagę nawet w wymagających technicznie odcinkach. Ciężar ciała należy stawiać na całej stopie i przenosić środek ciężkości ciała na przednią stopę, aby stać stabilnie. Jednocześnie drugą nartę spokojnym ruchem należy przeciągać do przodu, nie podnosząc jej. Wyłącznie w trakcie torowania drogi w głębokim, świeżym śniegu należy lekko unieść czubek narty skiturowej. Długość kroku uzależniona jest od nachylenia terenu i warunków śniegowych – gdy jest płasko, możesz stawiać dłuższe kroki, jednak wraz ze zwiększaniem się nachylenia terenu powinny być one coraz krótsze, aby m.in. zaoszczędzić siły i utrzymać stabilność. Jeśli chodzi o używanie kijów narciarskich skitourowych, należy wykonywać ruch wahadłowy w kierunku przeciwnym do obciążonej narty.
Co potrzebne jest do uprawiania skitouringu?
Do rozpoczęcia przygody ze skituringiem będziesz potrzebować lekkie i szerokie narty skiturowe, które dzięki specjalnej konstrukcji umożliwiają długie wędrówki z głębokim śniegu. Posiadają one tzw. foki, czyli kawałki materiału o właściwościach antypoślizgowych (są przymocowywane do podstawy nart), które mają zapewnić odpowiednią przyczepność i umożliwić podchodzenie pod górę (np. zapobiegają zsuwaniu się podczas wspinaczki po zboczu). Mamy tutaj także specjalne wiązania narciarskie, które zapewniają swobodny ruch pięty dopasowany do naturalnego rytmu chodzenia (można je odblokować przy podchodzeniu i zablokować przy schodzeniu) oraz lekkie i elastyczne buty skiturowe o średnim flexie (sztywność) i z systemem ski/walk (ski/hike), który pozwala szybko zmienić funkcjonalność obuwia na chodzenie lub zjeżdżanie. Ponadto wiązania ski touringowe wyposażone są w pewnego rodzaju podwyższenia, na których opierają się buty narciarskie, dzięki czemu stopa nie jest nadmiernie obciążana podczas wchodzenia pod górę. W niektórych terenach niezbędne jest użycie raków – wówczas narty nosi się na plecach.
W przypadku bardziej zaawansowanych i wymagających tras powyższy zestaw należy uzupełnić o kijki o regulowanej długości, raki, czekan, harszle (noże do lodu i twardego śniegu wykonane z metalu) oraz lawinowe ABC, czyli łopatkę, sondę oraz detektor lawinowy.
Jak się ubrać na skitury?
Na wyprawę skiturową najlepiej ubrać się warstwowa, czyli na tzw. cebulkę, aby w razie konieczności mieć możliwość swobodnego dobierania ilości warstw i regulowania poziomu komfortu cieplnego zgodnie ze zmieniającymi się warunkami atmosferycznymi czy natężeniem wysiłku fizycznego. Jako pierwszą warstwę zastosuj bieliznę termoaktywną (np. komplet longsleeve + getry lub legginsy), na którą nałóż warstwę ocieplającą w formie np. polaru czy bluzy narciarskiej. Całość uzupełnij spodniami skiturowymi lub turystycznymi wyposażonymi w wodoodporną membranę oraz kurtką membranową. Konieczne będzie też nakrycie głowy, np. cienka czapka narciarka z materiałów termoaktywnych lub wielofunkcyjna chusta typu Buff oraz kask narciarski. Do tego nie zapomnij o rękawiczkach oraz skarpetach z dodatkiem wełny merino.
Skitouring a bezpieczeństwo
Jazda na nartach poza utartymi trasami wiąże się z ryzykiem lawinowym i innymi niebezpieczeństwami (np. szczeliny), dlatego kluczowe jest dokładne zaplanowanie wyjazdu, sprawdzenie warunków pogodowych, posiadanie lawinowego ABC i bycie przygotowanym na skuteczne działanie w nagłych wypadkach. Nie należy wybierać się samotnie poza trasę, ale skorzystać z usług certyfikowanego przewodnika górskiego, zwłaszcza jeśli nie masz dużego doświadczenia lub nie znasz terenu.
Innym elementem wpływającym na bezpieczeństwo w trakcie jazdy na nartach skiturowych jest odpowiednie przygotowanie kondycyjne, które nie tylko będzie znacznym ułatwieniem np. podczas zjazdów w głębokim puchu i przełoży się na czerpanie większej przyjemności z jazdy, ale przede wszystkim zminimalizuje prawdopodobieństwo urazu lub kontuzji. Postaw na regularny wysiłek fizyczny uwzględniający zarówno trening cardio, jak i ćwiczenia siłowe oraz wzmacniające mięsnie nóg, brzucha i pleców. Możesz skorzystać z przykładowych ćwiczeń z naszego poradnika: Trening przed nartami.
Trasy skiturowe w Polsce
W Polsce nie brakuje tras o różnym stopniu trudności, na których swoich sił mogą próbować zarówno początkujący, jak i bardziej doświadczeni skiturowcy, dlatego warto stawiać pierwsze kroki właśnie w rodzimych górach. Od Beskidów i Sudetów, przez Karkonosze po Bieszczady i Tatry bez problemu znajdziesz szkoły z kursami nauki jazdy na skiturach i wypożyczysz niezbędny sprzęt.
Skitury Beskidy
Jednymi z najchętniej odwiedzanych miejsc przez fanów nart skiturowych jest Pilsko, Korbielów, Skrzyczne oraz Babiogórski Park Narodowy w Beskidzie Żywieckim (należy zapoznać się z regulaminem) np. z trasą z Sokolicy o Krowiarek.
Skitury Tatry
Pierwsze kroki skiturowe warto postawić na Hali Kondratowej, Hali Gąsienicowej, Polana Kalatówki czy okolice Kasprowego Wierchu. Znajdziesz tu bogatą siatkę tras dla początkujących skiturowców, niezapomniane widoki, świetne warunki śniegowe i profesjonalne szkoły uczące jazdy na nartach skiturowych. Dla bardziej doświadczonych skiturów polecamy Przełęcz Karb czy Czerwone Wierchy (np. trasę z Doliny Kościeliska na Ciemniak). Podobnie jak w przypadku Bieszczad, mamy tu do czynienia z parkiem narodowym, więc warto poznać jego regulamin.
Skitury Bieszczady
Długie trasy ze spokojnymi zjazdami i malownicze widoki czekają na Ciebie w Małym Jaśle. Z kolei gdy poszukujesz bardziej zróżnicowanego i wymagającego terenu wybierz się na Paprotną, Połoninę, Małą i Wielką Rawkę czy Łopiennik.