Działasz w górach głównie trekkingowo, ale zastanawiasz się jakie uczucia towarzyszą wspinaczce? Znasz wszystkie książkowe pozycje o polskim himalaizmie, a Youtube sam podpowiada Ci kolejne hasła związane ze wspinaniem w górach wysokich? A może masz już za sobą pierwsze doświadczenia na ściance i chcesz więcej? W tym artykule znajdziesz odpowiedź na pytanie: czym jest wspinaczka górska oraz jak zacząć swoją przygodę z tym ekstremalnym, ryzykownym, ale i pięknym sportem. Podpowiadamy również jak zaplanować swoją ścieżkę górskiej kariery.
Czym jest wspinaczka górska?
Wspinaczka górska to po prostu wspinaczka w górach o charakterze alpejskim. Najczęściej jest jednym z etapów wspinaczkowego rozwoju zaraz po kursie wspinaczki skalnej. Wymaga nie tylko doświadczenia, odpowiedniego treningu oraz umiejętności, ale również niezbędnego sprzętu. Wspinaczka górska w Polsce to przede wszystkim wielowyciągowe, najczęściej tradowe drogi. Co to oznacza?
Droga wielowyciągowa jest podzielona na kilka odcinków oznaczonych w przewodniku wspinaczkowym, czyli w tzw. topo. Wspinacz pokonuje kolejne metry w górę, asekurowany przez partnera. Kolejnym etapem jest dojście do stanowiska (lub zbudowanie stanowiska przy pomocy odpowiedniego sprzętu), przekazanie partnerowi stosownej komendy oraz wykonanie operacji sprzętowo-linowych. Partner również ma do wykonania kilka czynności. Powinien także przygotować się do drogi i założyć buty wspinaczkowe. Po usłyszeniu komendy: Możesz iść! może rozpocząć wspinaczkę, aby dojść do partnera na stanowisku. Jest asekurowany z góry przez partnera znajdującego się na stanowisku powyżej.
Czym jest droga tradowa? To określenie przypisanie drodze wspinaczkowej, która nie jest wyposażona w stałe, wklejone w skałę punkty asekuracyjne, występujące na drogach sportowych. Wspinacz, w zależności od charakteru drogi, poza zestawem ekspresów wpina do szpejarek uprzęży także kości, heksy i friendy oraz osadza je odpowiednio w skalnych szczelinach, a następnie wspina w nie ekspresy i linę. Partner wspinający się jako drugi ma za zadanie zebrać pozostawiony w skale sprzęt przy pomocy specjalnego klucza, który umożliwia odzyskanie kości ze skalnych szczelin.
Wspinaczka po górach – sprzęt
Do wspinaczki po górach konieczny będzie specjalistyczny sprzęt, który jest rozbudowaną wersją zestawu do wspinania tradowego w skałach. Co zatem będzie potrzebne?
- uprząż – najlepiej w wersji z pełną regulacją,
- kask do wspinaczki, który stanowi podstawową ochronę przed spadającymi kamieniami i kruszyzną,
- wygodne buty wspinaczkowe – trzeba pamiętać, że podczas wspinania w górach dużo czasu spędza się na stanowisku,
- zestaw ekspresów w liczbie odpowiedniej dla danej drogi wspinaczkowej – do wspinaczki górskiej dobrym rozwiązaniem będą lekkie ekspresy z drucianym zamkiem takie jak Black Diamond Hotwire,
- lina połówkowa (dwie żyły prowadzone są niezależnie, czyli wpinane naprzemiennie w ekspresy) o długości min. 60 metrów.
W górach najczęściej będziesz mieć do czynienia z drogami tradowymi, co oznacza konieczność zabrania także kości, heksów i friendów oraz zestawu taśm i repów. Sprzęt przyda się do osadzania punktów oraz zbudowania stanowiska. Koniecznie spakuj także kilka (minimum 3) osobistych karabinków zakręcanych typu HMS (np.: Black Diamond Rocklock). Niezbędny będzie również przyrząd asekuracyjny umożliwiający asekurację partnera oraz zjazd po ukończeniu drogi.
Wspinaczka dla początkujących
Wspinaczka górska powinna stanowić naturalny krok w rozwoju wspinaczkowej kariery. Bardzo ważne jest, aby zdobywać doświadczenie stopniowo i w mądry sposób je rozwijać. Dobrym początkiem może być ścianka wspinaczkowa. Przy pierwszej wizycie możesz wybrać podstawowe przeszkolenie, aby dowiedzieć się jak prawidłowo założyć uprząż, związać się liną (wiązanie ósemki do uprzęży) oraz asekurować partnera.
Dobrym pomysłem jest także zaangażowanie się w działalność klubu wysokogórskiego, należącego do Polskiego Związku Alpinizmu. Każdy klub ma swoje zasady przyjmowania nowych członków – czasem wymagany jest wykaz dróg lub ukończenie kursu wspinaczki skalnej organizowanego przez klub. Kolejnym sposobem na rozpoczęcie przygody ze wspinaczką jest zapisanie się jesienią na sekcję wspinaczkową w klubie lub na ściance. Sekcja to gwarancja regularnych treningów prowadzonych przez doświadczonego wspinacza. W zależności od poziomu zaawansowania należy znaleźć grupę odpowiednią do Twoich umiejętności. Ścianka wspinaczkowa jest często pierwszym kontaktem z poruszaniem się w górę.
Kurs wspinaczki skalnej – na czym polega?
Gdy poczujesz się pewniej, warto pomyśleć o kursie wspinaczki skalnej prowadzonym przez Instruktora Polskiego Związku Alpinizmu (PZA). Dlaczego ma to takie znaczenie? Największym atutem instruktorów PZA są ich kompetencje wynikające ze stawianych im wymagań. Aby dostać się na kurs instruktorski, konieczny jest kilkuletni staż wspinaczkowy, wysoki poziom sportowy potwierdzony wykazem przejść oraz predyspozycje pedagogiczne. Po procesie kwalifikacji adeptów czeka wymagający egzamin wstępny. Dopiero po ukończeniu szkolenia teoretycznego i odbyciu staży szkoleniowych kandydat uzyskuje stopień instruktorski i tzw. blachę. Poza tym istotne jest też posiadanie aktualnej licencji wiążącej się z obowiązkową unifikacją.
Celem kursu wspinaczki skalnej jest przygotowanie do samodzielnego wspinania w rejonach skałkowych niemających charakteru górskiego. To podstawy wspinaczki, a wśród zajęć teoretycznych znajdują się zagadnienia dotyczące:
- sprzętu wspinaczkowego,
- asekuracji,
- zjazdów na linie,
- formacji skalnych,
- pomocy przedmedycznej,
- rejonów wspinaczkowych,
- etyki i historii wspinania.
Natomiast w zakresie zajęć praktycznych warto wymienić tematy związane ze:
- znajomością węzłów,
- zwijaniem liny,
- doborem sprzętu,
- zakładaniem punktów asekuracyjnych,
- prawidłowym prowadzeniem liny,
- budowaniem stanowisk,
- obsługą przyrządów asekuracyjnych,
- zjazdami na linie,
- działaniem w sytuacjach awaryjnych.
Po pozytywnym ukończeniu kursu i uzyskaniu od instruktora odpowiedniej rekomendacji, możliwe jest kontynuowanie szkolenia na kursie taternickim.
Kurs taternicki – wspinaczka po górach
Kurs taternicki przygotowuje do samodzielnego i bezpiecznego uprawiania wspinaczki w górach pozbawionych pokrywy śnieżnej. Przystąpienie do tego etapu jest uwarunkowane uzyskaniem rekomendacji na kursie wspinaczki skalnej. Jest to szczególnie istotne, ponieważ kurs taternicki jest rozwinięciem i rozszerzeniem zagadnień z kursu skalnego. Kurs taternicki to przynajmniej 10 dni zajęć w terenie w maksymalnie trzyosobowej grupie, przypadającej na jednego instruktora.
Jak wygląda program zajęć teoretycznych i praktycznych? Kursant uzyskuje wiedzę teoretyczną na temat sprzętu, asekuracji, budowy stanowiska i prowadzenia wyciągów, taktyki i strategii, topografii i orientacji w terenie górskim oraz etyki. Zajęcia praktyczne obejmują asekurację sporządzanie schematów dróg, operacje linowe i autoratownictwo, a także wbijanie haków. Podczas kursu będziesz miał okazję spróbować wspinania w różnych formacjach skalnych od grani, przez komin po filar i otwartą ścianę. Nauczysz się także prowadzić trawers oraz wycofywać się w awaryjnych sytuacjach.
Co dalej? Wspinaczka górska zimą
Po ukończeniu kursu taternickiego możesz kontynuować swoją górską karierę i spróbować swoich sił zimą. Aby rozpocząć zimowy kurs taternicki, konieczne jest odbycie kursu zimowej turystyki wysokogórskiej oraz kursu lawinowego i nawigacyjnego. Podczas szkolenia kursanci uzyskują informacje na temat sprzętu i wyposażenia zimowego, biwaków, niebezpieczeństw oraz profilaktyki lawinowej. W praktyce jest to również nauka wspinaczki w terenie mikstowym i lodzie, zakładanie punktów asekuracyjnych w zimie oraz pokonywanie dróg wielowyciągowych. Warto jednak zauważyć, że wspinaczka górska w zimie wymaga doświadczenia, obycia w trudnych zimowych warunkach, a także umiejętności związanych z wykonywaniem operacji linowych i oceną ryzyka.
Dobrym pomysłem jest stopniowe rozwijanie własnej górskiej ścieżki, niezależnie od tego, czy zatrzyma się ona na etapie skalnym, czy przejdzie do etapu tatrzańskiego i zimowego. Ważne jest, aby odnaleźć w górach swoje miejsce, a szkolenie wykorzystać do tego, aby bezpiecznie realizować siebie.