Pierwsze pojemniki z podwójną ścianką i szklanym wnętrzem wypełnionym próżnią powstały ponad 150 lat temu. Aktualnie dobry termos w góry to podstawowy element wyposażenia turystycznego, dzięki któremu w jesienno-zimowe dni rozgrzejesz się kubkiem gorącego napoju, a latem zaspokoisz pragnienie łykiem chłodnej wody. Dowiedz się, jaki termos wziąć w góry i jak go używać, żeby działał tak jak powinien.
Jak działa termos?
W pewnym uproszczeniu, termos to dwa naczynia, jedno umieszczone wewnątrz drugiego. Powietrze spomiędzy nich jest wypompowywane, przez co między ich ściankami powstaje „próżnia techniczna”. Naczynia łączą się u wlotu. Jak pamiętacie z fizyki, układ substancji o różnych temperaturach będzie dążył do wyrównania różnić. Gorący płyn wewnątrz termosu będzie oddawał energię próbując ogrzać powietrze dookoła. Im doskonalsza będzie próżnia pomiędzy ściankami termosu, tym wolniej ten proces będzie zachodził. W teorii znaczenie mają też inne kwestie związane ze szczegółami budowy termosów, ale ich wpływ na właściwości izolujące jest znikomy i zupełnie nieodczuwalny w codziennym użytkowaniu.
Porównując parametry podawane przez producentów termosów, można zauważyć, że znacznie lepiej przechowują one zimną zawartość. Na przykład, odpowiednią temperaturę dla ciepłego napoju są w stanie utrzymać 12 h, natomiast zimnej zawartości – 24 h. Dlaczego tak jest? Wynika to z różnicy temperatur zawartości termosu i otoczenia. Im jest ona większa, tym gwałtowniej będzie zachodził proces wyrównywania temperatury, a to sprawi, że zmiana będzie bardziej odczuwalna. Przy temperaturze powietrza 20°C, wrzątek będzie aż o 80°C cieplejszy. Zimy płyn ma tylko 6-7°C, dlatego różnica będzie wynosić kilkanaście stopni. Stąd stygnięcie gorącej zawartości przebiega szybciej niż ogrzewanie się zimnej. Oczywiście, dużo zależy też od samej konstrukcji termosu, użytych materiałów i tego, w jaki sposób korzystamy z tego rodzaju naczynia.
Rodzaje termosów
Jest kilka różnych rodzin produktów, które bazują na tej samej koncepcji naczynia z podwójną ścianką:
- kubek termiczny
- butelka termiczna
- termos na picie
- termos na jedzenie
Kubek termiczny
Kubek termiczny oferuje najsłabszą izolację. Przestrzeń pomiędzy jego ściankami jest najmniejsza (czasem wręcz jest wypełniona jakimś materiałem o niskiej gęstości), a pokrywka zwykle zapewnia symboliczną izolację. Taki kubek znacząco spowolni stygnięcie kawy czy herbaty, ale nada się wyłącznie do tego.
Butelka termiczna
Oferuje znacznie lepszą izolację, a przede wszystkim ma szczelne zamknięcie. Butelka termiczna ma najczęściej małą pojemność – do 0,5l. Utrzyma temperaturę zawartości znacznie dłużej niż kubek termiczny, ale nadal nie jest to dobry wybór na całodzienną wycieczkę, zwłaszcza zimą, kiedy potrzebujemy przenosić gorący płyn.
Termos na picie
Ma już wszystkie cechy, które sprawiają, że możemy spodziewać się, że wlana do niego o poranku herbata czy kawa po kilku czy nawet kilkunastu godzinach nie będzie zimna. Termos na picie ma grubszą warstwę próżni i dobrze izolowany otwór.
Termos na jedzenie
To najczęściej niskie i szerokie naczynie, bardziej przypominające miskę niż butelkę. Termos na jedzenie może działać równie dobrze, co termos na picie, ale ponieważ ma duży otwór, który zupełnie otwieramy chcąc się dostać do zawartości, utrata ciepła (bądź zimna, bo można w nim przenosić np. lody) będzie błyskawiczna.
Jak wybrać właściwy rozmiar termosu?
Na piesze wycieczki w zupełności wystarczy termos turystyczny o pojemności 0,5-0,75l. Większy będzie zbyt ciężki i stosunkowo duży, przez co może zajmować miejsce i zwiększać wagę ogólną wyposażenia. To oczywiście znacznie mniej niż powinno się wypić w ciągu całodziennej wycieczki, ale zawartość termosu ma być tylko częścią zalecanego poziomu 2-3 litrów płynów. Jeśli jednak uznasz, że konieczne jest zabranie ze sobą większej pojemności, to zamiast pakować do plecaka turystycznego jeden duży termos, lepiej wziąć dwa mniejsze. Takie rozwiązanie jest bardziej poręcznie i efektywniejsze, ponieważ drugi termos pozostanie dłużej zamknięty – do czasu opróżnienia pierwszego.
Jaki termos w góry? Kluczowe parametry
Technologia produkcji termosów nie jest specjalnie skomplikowana, dlatego też w sprzedaży można znaleźć niezliczoną ilość modeli, które na pozór praktycznie nie różniących od siebie. Jak zatem wybrać taki, który spełni Twoje oczekiwania? Należy zwrócić uwagę na kilka kwestii, które pozwolą dokonać właściwego zakupu nawet bez testowania termosu w warunkach polowych.
Pierwszą kwestią jest relacja rozmiarów termosu do jego pojemności. Porównując dwa naczynia mieszczące tyle samo płynu, można założyć, że ten który jest większy, będzie izolował lepiej. Dlaczego? Im większa odległość pomiędzy wnętrzem a obudową, czyli im grubsza warstwa próżni, tym wolniej będzie następował proces wyrównywania temperatur wewnątrz i na zewnątrz termosu. Z dwóch termosów o tej samej pojemności, większy jest lepszym wyborem, jeśli chodzi o utrzymywanie temperatury zawartości, choć ostatecznie okupimy to większą ilością miejsca w plecaku, które trzeba na niego przeznaczyć.
Obudowa termosu może być pokryta farbą o matowej, chropowatej fakturze, co znakomicie ułatwia trzymanie takiego naczynia. Wierzch może być też pokryty warstwą gumy albo korka, co również ułatwia trzymanie, a dodatkowo w niewielkim stopniu poprawia jego właściwości termiczne. Jeszcze bardziej operowanie termosem ułatwia rączka na boku. Wielu producentów oferuje zdejmowane uchwyty wykonane z linki czy ze skóry, które można w dowolnej chwili odpiąć i zostawić np. w domu.
Na dnie niektórych termosów można spotkać nakładkę z gumy lub tworzywa, która sprawia, że stoi on stabilniej na nierównej powierzchni. Dzieje się tak, ponieważ podobnie jak podeszwa w butach, zwiększy ona tarcie.
Jaki korek w termosie będzie najlepszy – klasyczny wkręcany z uszczelką czy typu „click”? W dużej mierze zależy to od indywidualnych preferencji. Możesz sięgnąć po tradycyjny rodzaj korka, który jest mniej podatny na awarię, jednak ciężej go obsługiwać np. w grubych rękawicach czy podczas trudnych warunków atmosferycznych. Mechanizm typu „click” jest szybszy i wygodniejszy w użyciu – wystarczy kliknąć przycisk, aby otworzyć/zamknąć korek, ale problemem może być zacinanie się czy podatność na uszkodzenia. Przy wyborze korka przede wszystkim należy sprawdzić, czy jest on wystarczającą szczelny oraz gwarantuje swobodny dostęp do zawartości. Powierzchnia przylegająca do brzegu termosu musi mieć gumową lub silikonową uszczelkę. Ta druga będzie trwalsza, bardziej odporna na niskie temperatury i mniej podatna na odkształcenia z powodu wielokrotnego ściskania.
Kolejnym czynnikiem, który warto wziąć pod uwagę jest materiał. Jeśli zastanawiasz się, czy wybrać termos plastikowy, czy metalowy, to trwalszym rozwiązaniem będzie ten drugi. Jeśli np. spadnie to nie pęknie i będzie można go nadal używać, a plastikowy może po upadku być już nieprzydatny. Metalowe kubki miewają też podwójną ściankę, więc działają tak jak kubek termiczny, przez co nalany do niego płyn dłużej utrzyma swoją temperaturę. Warto jednak podkreślić, że materiał z jakiego zrobiono termos nie ma wpływu na skuteczność izolacji.
Jak używać termosu, żeby jak najdłużej i najlepiej izolował?
Pierwszą i najistotniejszą rzeczą jest hartowanie termosu. Wlany do wnętrza gorący płyn od razu zacznie stygnąć w zetknięciu ze znacznie zimniejszymi metalowymi ściankami. Żeby tego uniknąć, należy najpierw zalać wnętrze gorącą wodą tak, aby jak najmocniej je ogrzało. Po kilku minutach wylewamy wodę i nalewamy do już zagrzanego wnętrza herbatę, kawę czy inny gorący napój. Dzięki zahartowaniu termosu, płyn nie będzie tracił ciepła tak szybko, a naczynie dłużej utrzyma temperaturę. Różnica może być kolosalna. Po hartowaniu, termos trzyma ciepło nieraz nawet dwukrotnie dłużej niż bez tego zabiegu. Można również zahartować termos, gdy chcemy w nim umieścić zimne napoje. Wówczas wystarczy włożyć go do lodówki. Można również użyć zamrażarki, ale w tym przypadku termos musi być otwarty i należy upewnić się, że wszystkie materiały dobrze znoszą bardzo niskie temperatury. Przykładowo, gumowa uszczelka może stracić swoją sprężystość, a wilgotny naturalny korek, umieszczany często w zatyczce, może stać się kruchy.
Termos należy przenosić tak, żeby był jak najlepiej izolowany od temperatury na zewnątrz. Najlepiej włożyć go do wnętrza plecaka w taki sposób, aby zimą zapewnić mu skuteczna osłonę przed mrozem, a latem – przed słońcem. Noszenie go w zewnętrznej kieszeni plecaka jest bardzo wygodne, ale wówczas trzeba liczyć się z tym, że czas utrzymywania pierwotnej temperatury we wnętrzu się skróci.
Nalewając coś z termosu, należy starać się go jak najszybciej zamknąć z powrotem. Przez górny otwór następuje błyskawiczna wymiana temperatury, jeśli nie jest zatkany izolacją. W przypadku korka typu „click” nawet jeśli pozostanie otwarty, nie będzie to miało takiego znaczenia jak w przypadku odkręcanego. Klasycznego korka nie trzeba zupełnie wykręcać, a jedynie poluzować o mniej więcej jeden obrót i wówczas, dzięki rzadkiemu gwintowi, pomiędzy nim a ścianką termosu powstanie pusta przestrzeń, którą swobodnie wydostanie się płyn. W ten sposób eliminujesz również ryzyko, że korek gdzieś spadnie i nie będziesz mieć jak zabezpieczyć naczynia przez wylewaniem się napoju.
Na koniec pamiętaj, że termosy czy kubki termiczne są produktami, z których korzysta się często i przez długi okres czasu, dlatego warto wybrać dobry jakościowo model od sprawdzonej marki: Alpinus, Coleman, GSI Outdoors, Jack Wolfskin, Kambukka, Primus, Salewa czy Tatonka, ale również taki, które zwyczajnie polubisz. Zwróć uwagę na design, kolor, kształt i wielkość naczynia, a będziesz za każdym razem z przyjemnością po niego sięgać, wybierając się na górskie szlaki. Szeroką ofertę niezawodnych termosów turystycznych o pojemności od 350 m do 1l znajdziesz na Sportano.pl.