Opony bezdętkowe to system ogumienia, który coraz częściej wybierają nie tylko zawodowcy, ale również mniej zaawansowani miłośnicy rowerów MTB, gravelowych czy szosowych. Z tubeless pozbędziesz się problemu łapania tzw. snake’a czy zyskasz lepszą przyczepność do podłoża. Poznaj opony bezdętkowe, ich zalety i wady oraz dowiedz się, czy to rozwiązanie odpowiednie dla Ciebie.
Czym jest i jak działa opona bezdętkowa?
Opony bezdętkowe inaczej tubeless, zgodnie z nazwą, nie posiadają klasycznej dętki. W zamian mamy tu do czynienia ze specjalną dwuwarstwową obręczą o podwyższonych ściankach bocznych oraz dedykowanymi oponami wyposażonymi w stopki, które przez to, że blokują się w obręczy, tworzą szczelne zamknięcie, umożliwiające utrzymanie ciśnienia. W większości opony bezdętkowe wykorzystują tzw. mleczko, czyli lateksowy płyn uszczelniający wlewany przez zawór, który pozwala naprawić niewielkie dziury i wypełnić drobne szczeliny, przez co cyklista może nawet nie wiedzieć, że ma uszkodzoną oponę. W rowerowych systemach bezdętkowych stosuje się również specjalną taśmę uszczelniającą. Dzięki tym wszystkim zabiegom, opony tubeless są m.in.: znacznie mniej podatne na złapanie tzw. snake’a (przebicie dętki) czy rozcięcia.
Początki rowerowych opon bezdętkowych sięgają początku XXI wieku, kiedy to w 2001 roku francuska marka Mavic uzyskała patent na system bezdętkowy UST (Universal System Tubeless) charakteryzujący się wyższymi obręczami o jednolitej powierzchni.
Zalety opon tubeless
Jedną z podstawowych korzyści opon tubeless w rowerze jest brak dętki, co sprawia, że są one mniej masywne i bardziej elastyczne. To z kolei przekłada się na większy komfort jazdy, zmniejszenie oporu toczenia i lepsze wyczucie nawierzchni. Ponadto system opon bezdętkowych pozwala jeździć przy niższym ciśnieniu niż w opcji dętkowej, dzięki czemu bieżnik opony ma większy kontakt z podłożem, a to z kolei wpływa na lepszą przyczepność i trakcje, co szczególnie docenisz na zakrętach. Tubeless odkształca się po uderzeniu w twardy przedmiot, np. kamień, a nie odbija od niego. Dzięki temu nie tylko obniżasz ryzyko przebicia dętki, ale też w mniejszym stopniu wyczuwasz nierówności czy drgania związane z jazdą.
Bezdętkowe ogumienie rowerowe jest też bardziej odporne na przebicia (tzw. snake bite lub pinch flat) i przecięcia, ponieważ nie ma tu dętki, która mogłaby ulec uszkodzeniu. Dzięki mleczku uszczelniającemu, drobne uszkodzenie jest zaklejane w zaledwie kilka sekund, a utrata ciśnienia jest minimalna. Dodatkowo przez to, że są obręcze są szczelne i zapewniają ciasne trzymanie, nie ma tu możliwości przypadkowego uciekania powietrza. Jeśli dziura okaże się zbyt duża, aby uszczelnić ją przy użyciu mleczka, zawsze możesz założyć klasyczną dętkę, aby wrócić do domu.
Po stronie zalet opon bezdętkowych należy zapisać też nieznaczną oszczędność na wadze – ostateczny wynik w gramach na komplecie kół zależy od systemu dopasowania kół i opon (UST, Tubeless Ready/Tubeless Easy lub Stan’s No Tubes) oraz rodzaju i rozmiaru roweru. Warto dodać, że koła i opony bezdętkowe w środku posiadają zawór do pompowania i uszczelniacz, dlatego te różnice wagowe w stosunku do opon klasycznych nie są zbyt duże. Niezależnie od tego, mniej gramów odczujesz w nogach, zwłaszcza przy długiej jeździe po wymagającym terenie.
Wady opon tubeless
Jedną z wad opon bezdętkowych jest dłuższy czas oraz problematyczność ich montażu. Nie lada wyzwaniem, zwłaszcza na początku, będzie prawidłowe osadzenie stopki opony na obręczy. Proces ten wymaga ostrożnego dolania uszczelniacza, a następnie szybkiego zaaplikowania sporej ilości powietrza (np. za pomocą kompresora lub pompki z nabojami CO2). Bez odpowiedniej wprawy może się to skończyć nawet rozerwaniem opony i pobrudzeniem ubrań oraz jednośladu. Należy również pamiętać o regularnym sprawdzaniu uszczelniacza, aby zapobiec np. jego wyschnięciu.
Ponadto, nadal będziesz musiał nosić ze sobą awaryjną dętkę, bo możesz znacząco przebić oponę i mleczko nie zdoła uszczelnić uszkodzenia.
Po stronie minusów systemu tubeless często wskazuje się też jego kosztowność z uwagi na konieczność zakupu dedykowanych opon i kół oraz akcesoriów.
Sprzęt i akcesoria do systemów bezdętkowych
Aby zamontować system tubeless, potrzebujesz kilku niezbędników:
- opony bezdętkowe – wyróżniają się obecnością sznurka z kevlaru umieszczonego w stopce, który pozwala na ich zwijanie oraz warstwy butylowej, która odpowiada za utrzymanie ciśnienia;
- obręcz – z dedykowanym rantem trzymającym oponę (w systemie Tubeless Ready);
- wentyl – w większości są to modele typu Presta wyposażone w dedykowaną gumową końcówkę;
- taśma – produkowana głównie z wytrzymałych tworzyw sztucznych, służy do zabezpieczenia przed utratą ciśnienia lub wyciekaniem uszczelniacza;
- mleczko uszczelniające – odpowiadające za bezawaryjne działanie systemu bezdętkowego. Warto wyposażyć się w dedykowany aplikator ułatwiający nalewanie płynu.
Obręcze i opony ze znacznikiem UST są łatwiejsze w montażu z uwagi na to, że stopka opony dobrze przylega do obręczy. Zwykle nie wymagają również stosowania zbyt dużej ilości uszczelniacza, ponieważ są bardziej szczelne.
Niezbędne akcesoria do opon tubeless takich marek, jak: Blackburn, Continental, Lezyne, Topeak, Tubolight czy Zefal, znajdziesz na Sportano.pl.
Jak założyć opony bezdętkowe?
Aby zamontować w swoim rowerze system tubeless:
- Usuń klasyczną oponę z dętką za pomocą łyżki do opon i oczyść obręcz z kleju lub zanieczyszczeń.
- Nałóż taśmę tubeless na obręcz i dociśnij ją tak, aby pokryła całą jej powierzchnię i odpowiednio do niej przylegała.
- Umieść wentyl w otworze na zawór i dokręć.
- Nałóż oponę bezdętkową na środku obręczy.
- Delikatnie naciągnij oponę, aż dopasuje się do obręczy.
- Wklej odpowiednią ilość mleczka uszczelniającego – informację znajdziesz na opakowaniu producenta.
- Napompuj oponę przy użyciu pompki rowerowej lub kompresora do ciśnienia zalecanego przez producenta (informację znajdziesz na boku opony).
- Sprawdź szczelność opony – przekręć ją i nadsłuchuj syczenia powietrza. Jeśli je usłyszysz, dodaj więcej uszczelniacza i ponownie powoli napompuj oponę.
Opony bezdętkowe – czy warto je mieć?
Niższa waga, mniejsze opory toczenia oraz wysoka odporność na przebicia, a co za tym idzie płynniejsza i bardziej komfortowa jazda to jedne z ważniejszych korzyści, przemawiających za posiadaniem opon bezdętkowych rowerze. Z drugiej strony, warto pamiętać, że do optymalnego działania, tubeless wymagają większej skrupulatności i czasu przy montażu oraz konserwacji. To również droższe rozwiązanie niż klasyczna opona z dętką, szczególnie, gdy Twój jednoślad nie jest wyposażony w obręcze umożliwiające montaż tego systemu ogumienia. Istotnym elementem opon bezdętkowych jest odpowiednie uszczelnienie i montaż, co może wiązać się z koniecznością nabycia niezbędnych umiejętności i poświęcenia większej uwagi w porównaniu z tradycyjnymi oponami. Dla jak najlepszych efektów, zawsze należy dobrać właściwy rodzaj opony oraz uszczelki, a także zadbać o prawidłowe ciśnienie w oponach. Ostatecznie to, jaki rodzaj opony wybierzesz, zależy od tego, jak często i w jakim stylu jeździsz, po jakich nawierzchniach czy tego, jakim budżetem dysponujesz. Im więcej czasu spędzasz na rowerze MTB, szosowym czy rowerze gravel oraz im częściej wybierasz trasy z dala od cywilizacji, tym większe korzyści będziesz odczuwać z „jazdy na mleku”.