Skitouring: foki do nart – jakie wybrać i jak o nie dbać?

Skitouring to coraz częściej wybierana forma aktywności fizycznej w zimie, która pozwala połączyć wysiłek fizyczny związany z wchodzeniem pod górę i poruszaniem się poza utartymi szlakami oraz prawdziwą przyjemność podczas zjazdu po świeżym puchu. Aby w pełni korzystać z jego uroków, potrzebne ci będą foki do nart. Podpowiadamy, jak działają foki skiturowe, jaki rodzaj wybrać oraz jak powinna wygląda ich pielęgnacja.

Czym są foki do nart i jak działają?

Foki do nart (z ang. ski skins) to kawałki materiału, które z jednej strony posiadają klejącą powierzchnię, a z drugiej delikatne, przypominające włosy włókna. To niezbędny element wyposażenia każdego pasjonata turystyki narciarskiej – zapewnia odpowiednią przyczepność i umożliwia wejście na nartach po stromym zboczu góry bez ślizgania się do tyłu, niezależnie od warunków. Zdejmuje się je na czas zjazdu. Nazwa wzięła się od pasów skór foczych, które pierwotnie były mocowane do nart przez mieszkańców terenów arktycznych (np. Eskimosi używali ich do psich zaprzęgów), aby m.in.: ułatwić długie wędrówki i poruszanie się po mocno nachylonym terenie. Do najważniejszych zalet fok skiturowych należą:

• oszczędność energii – nie musisz tracić sił, aby zapobiec cofaniu się. Zewnętrzna powierzchnia fok, dzięki obecności włosków, przyczepia się do śniegu, uniemożliwiając ruch nart do tyłu. Kiedy narty poruszają się do przodu, powierzchnie te spłaszczają się, umożliwiając poślizg;

• oszczędność czasu – pokonasz w nich najbardziej strome podejście, dzięki czemu nie będziesz musiał szukać alternatywnej trasy w łagodniejszym terenie.

Oprócz skitouringu, foki wykorzystywane są w narciarstwie biegowym backcountry, narciarstwie alpejskim oraz w splitboardzie (szczegóły w naszym poradniku: Splitboard – co to jest, jak działa i jak zacząć? ).

Rodzaje fok narciarskich

Aktualnie foki narciarskie są produkowane z 3 rodzajów materiałów: moheru (np. włosy z kóz angorskich), materiałów syntetycznych (głównie nylonu) oraz mieszanki obu włókien. Różnica w zastosowanym materiale odgrywa dużą rolę w trakcji, poślizgu czy trwałości.

Foki moherowe

Foki moherowe są lekkie, wodoodporne, zapewniają świetny poślizg, co przekłada się na efektywność i szybkość poruszania się podczas długich wypraw skitourowych, skialpinizmu czy backcountry. Po stronie wad należy wymienić kruchość, szybkie zużycie i dość wymagającą pielęgnację.

Foki nylonowe

Inaczej foki syntetyczne są ultra lekkie, elastyczne i bardzo odporne na uszkodzenia, ale z drugiej strony oferują gorszą jakość ślizgu. Najlepiej sprawdzą się na specyficzne warunki, np. wiosenny lub twardy śnieg czy podejścia o bardzo dużym nachyleniu. Foki nylonowe warto też wybrać jeśli szukasz niezawodnego wyposażenia na krótkie wycieczki lub jesteś początkującym narciarzem i chcesz mieć maksymalną przyczepność.

Foki hybrydowe

Zwane też fokami mieszanymi lub syntetyczno-moherowymi produkowane są z połączenia moheru (70%) i nylonu (30%). To uniwersalne rozwiązanie – foki hybrydowe oferują dobrą jakość poślizgu, doskonałą trwałość i niską wagę. Sprawdzą się w zróżnicowanym terenie i warunkach. Przykładem fok mieszanych są DYNAFIT Speedskins.

Foki narciarskie klejone

Gwarantują doskonałą przyczepność do podeszwy narty, jednak wymagają regularnej konserwacji, aby były sprawne podczas każdego wypadu. Często są one transportowane w małej torbie – każda jest przyklejona do specjalnego arkuszu, aby uniemożliwić ich sklejanie się ze sobą i uniknąć przylegania brudu.

Foki narciarskie samoprzylepne

Tzw. foki adhezyjne są łatwiejsze w użyciu i wymagają niewielkich zabiegów konserwacyjnych. Można jest transportować i przechowywać zwinięte ze sobą bez żadnych zabezpieczeń pomiędzy pasami. Oferują wiele korzyści: nie trzeba ponownie nakładać kleju, są mało wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności, nie zbierają żwiru ani kurzu. Aby je wyczyścić, wystarczy je wyprać w ciepłej wodzie.

Jak dobrać foki skiturowe?

Przy zakupie fok do nart skiturowych musisz wziąć pod uwagę dwie kwestie:

• rozmiar nart – zwykle producenci nart skiturowych oferują parę fok specjalnie zaprojektowaną dla konkretnego modelu (o szerokościach i długościach, które pasują do różnych rozmiarów tej narty), co znacząco ułatwia wybór. Jeśli nie możesz skorzystać z tego rozwiązania, będziesz musiał wybrać opcję samodzielnego cięcia (szczegóły w dalszej części tekstu);

• poziom umiejętności i zastosowanie – jeśli jesteś zawodnikiem lub doświadczonym skiturowcem preferującym długodystansowe wycieczki, wybierz lekkie foki klejone wyposażone w system szybkiego mocowania, które zapewniają dobry poślizg. Gdy szukasz wydajności, zdecyduj się na parę fok klejonych z mieszanek włókien (moher + syntetyk) i systemem mocowania z przodu. Jeśli jesteś okazjonalnym, początkującym lub rekreacyjny skiturowcem, możesz wybrać między skórkami samoprzylepnymi a skórkami z klejem o mieszanej strukturze z systemem mocowania z przodu i z tyłu lub zdecydować się na nylonowe foki ze względu na ich trwałość i doskonałą przyczepność.

Jak przyciąć foki do nart?

Foki skiturowe sprzedaje się w kilku różnych zakresach szerokości i długości, aby można było je optymalnie dopasować do nart. W przypadku większości standardowych modeli wystarczy dobrać je do szerokości najszerszego punktu nart i postępować zgodnie z instrukcjami producenta dotyczącymi przycinania krawędzi i długości. Zazwyczaj należy wybrać fokę do nart, która jest o 5-7 milimetrów mniejsza od najszerszego miejsca narty (najczęściej czubek) – umożliwia to pokrycie podstawy narty bez zakrywania jej krawędzi, co wpłynie na lepszą kontrolę jazdy. Zwykle przycina się je 10-15 cm od ogona narty. Szersze foki pokrywają większą część podstawy narty, co skutkuje lepszą trakcją. Aby uzyskać doskonałą przyczepność, należy wybrać foki o maksymalnym pokryciu podstawy. Zawodnicy używają krótszych fok, które nie są mocowane do ogonów nart, dzięki czemu uzyskują lepszy poślizg i niższą wagę sprzętu.

Jak przypiąć foki do nart skiturowych?

Foki mogą pokrywać całą długość narty lub tylko jej środkową część (tzw. kicker skins). Zawsze mocuj foki w środkowej części narty – dzięki temu unikniesz uszkodzenia o stalowe krawędzie. Przed założeniem fok upewnij się, że podstawy nart są czyste i suche (np. świeżo nawoskowane narty mogą pogorszyć właściwości kleju).

Zazwyczaj foki mocowane są do ślizgów nart za pomocą kleju, klamer, pasków lub kombinacji tych sposobów. Niektórzy producenci opracowali własne systemy działające wyłącznie z ich nartami. Najpopularniejszy system to mocowanie hakowe (z metalu lub plastiku), które zakłada się na czubek narty, aby zapobiec przesuwaniu się foki podczas podchodzenia na nartach. Innym rozwiązaniem jest mocowanie hakowe z rozciągliwym kawałkiem materiału (np. system Camlock), który pozwala zablokować fokę z obu stron i pozostawić ją na swoim miejscu nawet podczas długich wycieczek. Kolejnym sposobem mocowania jest zastosowanie tzw. napinacza, który po przypięciu do czubku narty umożliwia ściąganie fok bez konieczności zdejmowania sprzętu, co pozwala zaoszczędzić cenny czas (wymaga odpowiednich wycięć w dziobie narty i jest używane głównie przez zawodników).

Pielęgnacja fok narciarskich

Odpowiednio zadbane foki narciarskie będą dłużej utrzymywać dobrą przyczepność i poślizg. Warto zacząć od zapobiegania sytuacjom, które mogą skrócić ich żywotność, czyli w miarę możliwości unikać kałuż lub bardzo miękkiego śniegu, kamyków, igieł sosnowych, żywicy czy korzeni. Jeśli to możliwe, zdejmuj foki na czystym śniegu, aby zmniejszyć ryzyko wbijania się jakichkolwiek zanieczyszczeń w klej. Przy temperaturze poniżej -2°C staraj się trzymać foki blisko ciała (np. pod kurtką).

Do czyszczenia fok skiturowych ze świeżego lub brudnego śniegu możesz potrzebować specjalistycznego preparatu, dedykowanej szczotki oraz czystej szmatki. Wystarczy, że nałożysz środek do czyszczenia na ściereczkę i przejedziesz nią od przodu do tyłu foki, a następnie przeczeszesz włosie szczotką.

Zanim na czas zjazdu schowasz foki do futerału, upewnij się, że są całkowicie suche. Podczas suszenia unikaj zbyt intensywnych źródeł ciepła: kominków, kaloryferów, bezpośredniego światła słonecznego itp. Jeśli używasz fok klejonych, zabezpiecz je arkuszami, które zdejmowałeś przed założeniem. Inny rodzaj fok wystarczy zwinąć.

Warto mieć pod ręką nieco wosku do fok narciarskich, aby zapobiec ich zamarzaniu lub gromadzeniu się na nich lodu/śniegu.

Między sezonami przechowuj foki narciarskie w dedykowanej torbie, aby do kleju nie dostawało się powietrze. Schowaj je w chłodnym, ciemnym miejscu, które nie jest mocno wilgotne lub suche.

Kiedy wymienić foki narciarskie? Podstawową oznaką jest utrata przyczepności i poślizgu, co wiąże się ze skróceniem długości włókna. Jeśli osady z kleju pozostają na podstawach nart świadczy to o tym, że musisz nałożyć nową warstwę kleju. Najlepiej zlecić to profesjonalistom w specjalistycznym serwisie. W przypadku postrzępionych krawędzi można je ostrożnie przyciąć dedykowanymi nożyczkami – przycinaj odstające nitki i uważaj, aby nie uszkodzić warstwy z klejem.

Foki skiturowe od renomowanych producentów sprzętu narciarskiego: K2, Rossignol, ATOMIC, Elan, Dynafit, Fischer, Dynastar, Völkl, Nobile, Marker i Union znajdziesz na Sportano.pl.