Myślisz o pierwszej wyprawie w góry, ale nie wiesz jak się do niej należycie przygotować? W naszym artykule odpowiadamy na trzy kluczowe pytania, o których musisz pamiętać, planując wycieczkę górską. Po pierwsze, jaki szlak wybrać na początek. Po drugie, co wziąć w góry. Po trzecie, jakie ubranie zabrać w góry. Zapraszamy do lektury.
Pierwsza wyprawa w góry – jak ją zaplanować?
Choć piękno przyrody i atrakcyjność szlaku często decydują o tym, gdzie kierujemy swoje kroki, to podczas planowania pierwszej wyprawy w góry, warto zachować zdrowy rozsądek. Przy wyborze trasy powinny przeważać czynniki merytoryczne i bezpieczeństwo, a nie aspekt widokowy trasy.
Dobierz długość trasy
Nawet jeśli jesteś w dobrej kondycji fizycznej, ale nigdy wcześniej nie chodziłeś / -aś po górach, wybierz szlak, który będzie miał nie więcej niż 8-15 km długości. Góry to zupełnie inne środowisko niż miejskie ścieżki, po których biegasz czy jeździsz na rowerze. Taka długość trasy pozwoli Ci zareagować na zmianę pogody czy wrócić ze szlaku w przypadku nieprzewidzianej kontuzji.
Zwróć uwagę na sumę przewyższeń i wysokość szczytów
W górach oprócz kilometrów liczą się jeszcze metry w pionie. Czasami trasa, która ma 5 czy 10 km długości, może się okazać dużo trudniejsza i bardziej wymagająca niż 25-kilometrowa „wyrypa”. Na początek celuj w wycieczki, w których suma przewyższeń nie będzie większa niż 400 – 600 m. Jeśli profil wysokości pokazuje 1000 lub więcej metrów przewyższenia, z dużym prawdopodobieństwem to nie jest trasa dla Ciebie. Suma przewyższeń jest o tyle ważna, że czasami góra, która wznosi się 1000 m n.p.m., może się okazać bardziej stroma – a tym samym podejściowo trudniejsza – od góry o wysokości 1500 m n.p.m. Tak jest chociażby w Beskidzie Wyspowym czy Beskidzie Niskim, gdzie stoki bywają bardzo strome.
Suma przewyższeń jest o tyle ważna, że czasami góra, która wznosi się 1000 m n.p.m., może się okazać bardziej stroma – a tym samym podejściowo trudniejsza – od góry o wysokości 1500 m n.p.m. Tak jest chociażby w Beskidzie Wyspowym czy Beskidzie Niskim, gdzie stoki bywają bardzo strome.
Wybierz pasmo z rozwiniętą infrastrukturą turystyczną
Oprócz aspektów czysto technicznych przy pierwszej wycieczce górskiej warto także zwrócić uwagę na infrastrukturę turystyczną w danym paśmie.
- Czy na szlaku jest schronisko, w którym będziesz mógł/-a uzupełnić wodę, prowiant lub odpocząć podczas wędrówki?
- Jak często są znakowane i odnawiane trasy w tym miejscu?
- Czy masz w zanadrzu rezerwowe opcje zejścia lub zmiany szlaku w razie konieczności?
- Czy w pobliżu są osady ludzkie, gdyby trzeba było zwrócić się z prośbą o pomoc?
- A może w okolicy jest kolejka górska, która na początku ułatwi Ci wjazd lub zjazd ze szlaku?
Wszystkie te elementy to dodatkowe „koła ratunkowe”, gdyby podczas pierwszego wyjazdu w góry coś poszło nie tak. Choć znane kurorty turystyczne bywają zatłoczone, to na pierwsze górskie wycieczki zdecydowanie są dobrą opcją. Warto tu wymienić zwłaszcza takie miasta jak: Szczyrk, Wisła, Ustroń, Krynica Górska, Szczawnica, Karpacz, Szklarska Poręba, Świeradów-Zdrój czy Zakopane (na początek tylko szlaki w dolinkach).
Pamiętaj o mapie (i naładowanym telefonie)
Idąc w góry, musisz uważnie przestudiować możliwie opcje trasy, miejsca niebezpieczne czy potencjalne schronienia. W tym celu mapa jest, była i zawsze będzie niezbędnym „must have” każdego górołaza. Choć dziś do dyspozycji mamy wiele górskich aplikacji, w których z łatwością wyznaczysz i sprawdzisz warianty trasy, to mapa papierowa zawsze jest najbezpieczniejszą opcją orientacji w terenie. Jeśli decydujesz się na nawigację w formie cyfrowej, weź ze sobą naładowany power bank, lub wgraj ślad GPS szlaku na drugie urządzenie – zegarek typu smartwatch (zwłaszcza typowo sportowy) będzie sporym ułatwieniem podczas wyprawy w góry.
Pamiętaj, że nawet jeśli poruszasz się z mapą papierową, telefon (naładowany!) także jest niezbędnym elementem każdego wyjścia w góry. W razie wypadku czy problemów to Twój łącznik ze światem.
Warto mieć w nim zanotowane numery ratunkowe:
- TOPR/ GOPR: 985, +48 601 100 300;
- oraz ściągniętą darmową aplikację RATUNEK.
Sprawdź pogodę – to absolutny priorytet!
Na początku zapomnij o chodzeniu w górach zimą. To zupełnie inny poziom turystyki i powinni się na niego decydować tylko zaawansowani górołazi. Twoją porą roku na pierwsze wycieczki w góry zdecydowanie powinny być: późna wiosna (gdy puszczą już śniegi), lato i jesień. Choć i wtedy koniecznie pamiętaj o sprawdzeniu pogody.
Mróz, wiatr i deszcz już niejeden wyjazd w góry zamieniły w walkę o zejście z grani. W górach pogoda bywa charakterna i zmienia się zdecydowanie szybciej niż w dolinach. Pamiętaj, że nawet latem trzeba mieć się na baczności. Mocne słońce, a szczególnie burze, potrafią okazać się śmiertelnie niebezpiecznie.
Ważne by być na bieżąco z prognozą nie tylko na dzień przed wyjściem w góry, ale także już w trakcie wędrówki. Sprawdzaj pogodę co kilka godzin, możliwie blisko szczytu lub miejsca, w które planujesz wycieczkę.
Nie wybieraj się na szlak samotnie
Pierwszy wyjazd w góry zdecydowanie warto planować w większym gronie, najlepiej z osobami, które są już doświadczone oraz mogą Ci posłużyć jako wsparcie i przewodnik.
Jeżeli nie masz takich osób wśród najbliższych znajomych, to rozejrzyj się za towarzyszami wędrówki po górskich forach i grupach, które organizują górskie wycieczki. Jeśli mimo to zdarzy Ci się wybrać na samotną wycieczkę, koniecznie daj znać najbliższym, gdzie zmierzasz i o której godzinie można się Ciebie spodziewać z powrotem.
Wykup ubezpieczenie turystyczne
Nawet jeśli planujesz wyjazd w polskie góry, na zaledwie kilka godzin i niezbyt trudny szlak, pamiętaj o ubezpieczeniu. Wykupienie ubezpieczenia turystycznego na jeden, dwa dni to zwykle kilkanaście złotych. Taki koszt nie powinien zrujnować Twojego portfela, a z pewnością zaoszczędzi Ci sporo problemów w przypadku nieprzewidzianych okoliczności. Zwłaszcza w Tatrach, które nie dość, że są bardzo wymagające to jeszcze na granicy ze Słowacją. A tam za opiekę medyczną i pomoc górską zapłacisz w euro.
Co wziąć w góry?
Na początek, na krótkie wycieczki, powinien wystarczyć plecak turystyczny o pojemności 20-30 litrów, najlepiej z nieprzemakalnym pokrowcem na wyposażeniu. Więcej w poradniku: Jaki plecak w góry wybrać?
Co spakować do plecaka turystycznego na krótką wyprawę? Pamiętaj, że w górach liczy się każdy gram. Jeśli już na początku nauczysz się minimalizmu, to również później, gdy przyjdzie czas na bardziej ambitne szlaki, pakowanie pójdzie Ci sprawnie i bezproblemowo. Oto niezbędnik sprzętowy na pierwszą (i każdą następną!) wycieczkę.
Jedzenie w góry
Nawet jeśli na szlaku planujesz postój w schronisku, to warto mieć ze sobą zapasowy prowiant, który pozwoli Ci pokonać pierwszy głód i zapewni zapas mocy na drogę powrotną. W górach liczą się kalorie, więc wszystko co lekkie i szybko dostarczy energii, świetnie się tu sprawdzi. Warto też zwrócić uwagę na prowiant, który jest łatwy w transporcie i niezbyt ciężki.
Turyści często kompletują jedzenie w góry wg. następującej listy:
- batony musli, batony energetyczne;
- gorzka czekolada;
- orzechy, bakalie;
- owoce w typie: banany, jabłka, gruszki – ewentualnie ich suszone odpowiedniki;
- twarde warzywa w typie: kalarepa, marchew, papryka;
- lekkie sałatki makaronowe, ryżowe, kuskus z warzywami lub rybne;
- kabanosy, suszone mięso typu „Beef Jerky” (na rynku są dostępne także wartościowe zamienniki wege);
- proste „w obsłudze” i wygodne w transporcie kanapki lub pieczywo chrupkie.
Woda w góry – najlepiej z własną butelką
Zamiast nosić ze sobą kupną wodę butelkowaną, warto zainwestować w coś bardziej uniwersalnego i poręcznego.
Wielorazowa butelka turystyczna pozwoli nie tylko zabrać wodę z domu czy uzupełnić płyny w schronisku, ale także – w razie konieczności – zaczerpnąć ją ze strumienia. W przyszłości, trafnym zakupem może się także okazać bukłak na wodę lub uniwersalny filtr w postaci specjalnej słomki (są już dostępne na rynku także butelki z takimi wkładami).
Plastry i podstawowa apteczka
Otarcia i odciski są z pewnością jedną z najczęstszych przypadłości, jakie mogą nas dopaść podczas wycieczki w góry. Dlatego zestaw plastrów w różnych wielkościach powinien zawsze towarzyszyć nam podczas górskich wypraw. Co jeszcze? Dobrze, gdyby pod ręką znalazła się też maść przeciwbólowa lub ewentualnie zamrażacz, gdyby trzeba było uśmierzyć ból na czas pozostałej trasy. Warto mieć przy sobie również spray na kleszcze, a także lasso lub pęsetę do usuwania tych pajęczaków. Po przyjściu z gór, każdorazowo, powinniśmy także dokładnie obejrzeć całe ciało.
Szczegóły w poradniku: Apteczka turystyczna.
Filtr UV
W górach słońce potrafi operować dużo silniej niż na równinach. Przy słonecznej pogodzie warto pamiętać o kremie z odpowiednim filtrem UV, który chroni skórę przed nadmierną ekspozycją na słońce.
Czapeczka z daszkiem lub Buff wielofunkcyjny
W trakcie całodziennej wędrówki głowa wystawiona jest na ostre promienie słońca. By nie nabawić się udaru lub odparzeń, warto zadbać o właściwe nakrycie. Choć czapeczka z daszkiem jest zawsze dobrym wyborem, to dużą popularnością cieszą się także wielofunkcyjne chusty typu Buff – można ich używać na kilkanaście różnych sposobów. Dla każdego miłośnika górskich wypraw powinien to być jeden z pierwszych zakupów.
Wielofunkcyjny nożyk turystyczny
Wielofunkcyjny nożyk przyda Ci się nie tylko na postoju i podczas spożywania posiłku, ale także w przypadku, gdy musisz skorzystać z apteczki lub na szybko podreperować sprzęt. Im bardziej uniwersalny, tym lepiej.
Papier toaletowy/nawilżane chusteczki
W górach czasami trudno o toaletę, dlatego musisz być przygotowany/-a na najgorsze. Podstawowy zapas papieru i nawilżane chusteczki pozwolą Ci zachować niezbędne minimum higieniczne. Tylko pamiętaj, że śmieci zawsze zabieramy ze sobą w doliny, a ludzkie odchody należy zakopać lub przynajmniej nakryć kamieniem lub resztkami roślin.
Dokumenty, karta, zapas gotówki
Choć płatności bezgotówkowe są już dostępne w zasadzie wszędzie, to zawsze zabieraj ze sobą w góry niewielki zapas gotówki. Nigdy nie wiesz, co może Ci się przydarzyć na szlaku lub podczas powrotu do domu. Karta bankomatowa i dokumenty potwierdzające tożsamość także powinny znaleźć się w Twoim portfelu.
Ubranie w góry – jak dobrać strój na górską wyprawę?
Na początek Twojej górskiej przygody najbardziej uniwersalnym obuwiem mogą się okazać typowe buty hikingowe „za kostkę”. Najlepiej z dodatkiem nieprzemakalnej membrany i mocną, trekkingową podeszwą (np. Vibram), która pozwoli zachować Ci przyczepność na górskich szlakach.
Później, gdy Twoje ścięgna i stopa będą już „nauczone” górskich ścieżek, a Ty nabierzesz doświadczenia, na łatwiejsze szlaki i szybkie podejścia, możesz zakupić tzw. podejściówki. Na początek nie rekomendujemy jednak takiego obuwia (a tym bardziej lekkiego obuwia sportowego, w jakim można czasami zauważyć niedoświadczonych turystów na szlaku). Wędrówka w takich butach to dla początkującego turysty prosta droga do kontuzji i przeciążenia ścięgien.
Ubranie w góry – ubieraj się „na cebulkę” i wybieraj „techniczne” materiały
Staraj się dobrać swoją górską garderobę w taki sposób, żeby kolejne warstwy tworzyły dodatkową osłonę przed żywiołami, ale żeby łatwo można je było ściągać lub ubierać na siebie w razie konieczności. Gdy podchodzisz na szczyt będzie Ci ciepło, a organizm będzie się pocił. Wystarczy jednak chwila postoju lub wejście na odkryty teren, by warunki się zmieniły, a temperatura organizmu spadła.
Generalna zasada podczas turystyki górskiej (nie mamy tu na uwadze spania w namiocie czy wędrówek zimą) to operowanie następującymi warstwami, które dostosowujesz do warunków otoczenia i aktualnej aktywności:
- Warstwa trekkingowa przy ciele (najbardziej zwiewna i lekka) – koszulka lub longsleeve w zimniejsze dni.
- Warstwa docieplająca – bluza trekkingowa termiczna, koszula trekkingowa lub lekka puchówka w chłodniejsze dni.
- Warstwa osłaniająca przed wiatrem lub deszczem – tzw. softshell lub hardshell z membraną chroniącą przed warunkami atmosferycznymi.
W zależności od pory roku i temperatury na szlaku, warto mieć ze sobą ubranie z każdej z tych kategorii. Dobrze gdyby były one wykonane ze “technicznych” materiałów, bo są one po prostu lżejsze i szybciej schną.
Ubranie w góry – spodnie lub spodenki trekkingowe
Jeśli chodzi o dół garderoby, to jednym z pierwszych zakupów powinny być wygodne spodnie trekkingowe. Jeśli nie wiesz czy na początku kupić długie czy krótkie, lub ogranicza Cię budżet, to wersja z długimi nogawkami zawsze będzie bardziej uniwersalna (więcej możliwości wędrówek w ciągu roku, osłona przed insektami i otarciami). Ewentualnie możesz pomyśleć o wersji 2 w 1, czyli spodniach z odpinanymi nogawkami.
Dlaczego nie wędrówka w dżinsach lub w przypadku pań w sukience? Otarcia, ograniczenie ruchów, nasiąkanie materiału wilgocią lub niechciani goście w postaci insektów, szybko powinny przekonać Cię, że po plecaku i butach, spodnie trekkingowe powinny być trzecim punktem Twojego górskiego ekwipunku.
Góry mogą być świetną odskocznią od codzienności, pomagać budować kondycję, uczyć odpowiedzialności, rozwagi i samodzielności. To doskonałe miejsce, by zbliżyć się do natury, odetchnąć pełną piersią, sprawdzić samego siebie i przekonać się jak ważna w naszym życiu jest natura. Góry mogą nas nauczyć naprawdę wiele. Mogą… Jeśli damy sobie szansę, by poznawać je pomału, krok po kroku i z pełnym szacunkiem do ich majestatu. Ta zasada dotyczy zarówno początkujących turystów, jak i doświadczonych górołazów.
Aby skompletować sprzęt oraz akcesoria turystyczne niezbędne na pierwszą wyprawę w góry, a także niezawodną odzież i obuwie trekkingowe, skorzystaj z szerokiego asortymentu Sportano.pl. Postaw na topowe marki, którym zaufało szereg miłośników turystyki i outdoorowych aktywności: Salewa, The North Face, Jack Wolfskin, Black Diamond, Salomon, Peak Performance, Mammut, Viking, Tatonka, Helly Hansen, Marmot, La Sportiva i wiele innych.