Bushcraft – co to jest i jak zacząć?

Funkcjonując w otoczeniu, które jest naszpikowane technologią, czasami mamy ochotę wrócić do korzeni. Chcemy odejść od komputera, schować do szuflady telefon, odciąć się od źródeł wiadomości i zacząć w pełni delektować się nieskazitelną przyrodą. Bez ułatwiających życie aplikacji, internetu, a nawet drobnej elektroniki. Taką wizję roztacza przed nami bushcraft. Co to jest? Jak zacząć uprawiać bushcraft i co będzie do tego potrzebne? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Bushcraft – co to jest? 

Bushcraft to nazwa składająca się z dwóch słów: bush (ang. krzak, dzicz) i craft (ang. rzemiosło). Mowa o sztuce życia w otoczeniu dzikiej przyrody. W bushcrafcie zaszyta jest jednak nieco głębsza filozofia. Nie chodzi tu tylko o to, by sobie jakoś poradzić bez niektórych zdobyczy cywilizacji, zmierzyć się z problemem i szybko wrócić do codzienności. Jest to specyficzny, długofalowy związek człowieka z dziką przyrodą. Prawdziwy bushcraftowiec każdą wolną chwilę będzie spędzać w lesie, doskonaląc swoje narzędzia i poszerzając katalog własnych umiejętności. To nieustanna nauka czegoś, co niektórym może się wydać nieprzydatne i mało przystające do współczesnego świata, a w rzeczywistości pozwala przetrwać w miejscach zupełnie pozbawionych dzisiejszych wygód. 

Bushcraft oznacza życie w pełnej harmonii z naturą – zarówno czerpanie z niej na różnych polach, ale też szacunek, charakterystyczny dla nurtów ekologicznych. Pielęgnowane są tu takie cechy, jak: samowystarczalność i minimalizm, zrównoważone korzystanie z dóbr przyrody oraz empiryczne poznawanie otaczającego świata. Zbiór wartości etycznych bushcraftu w wielu punktach jest zbieżny z katalogiem wartości Leave no Trace.

Co ciekawe, nazwa bushcraft, która już na dobre zakorzeniła się w świadomości fanów outdooru, nie jest jedyną, jaka określała wspomnianą aktywność. Nieco wcześniej pojawiło się słowo woodcraft, które jednak nie zdołało na dłużej zagościć w słownikach.

Bushcraft – rys historyczny

Za twórcę bushcraftu uważa się Kanadyjczyka polskiego pochodzenia – Morsa Kochańskiego. Od najmłodszych lat, spędzonych na farmie w Saskatchewan, fascynował się on naturą. Jako syn stolarza, miał też możliwość podpatrywania podczas pracy prawdziwego rzemieślnika. W dorosłym życiu umiejętnie połączył on ze sobą te dwie dziedziny. 

Młody Mors (to nietypowe imię było wynikiem błędu w akcie urodzenia) początkowo swoją pasję rozwijał w ramach zajęć harcerskich, jednak szybko zniechęcił się do tej instytucji. Jego przyrodnicze zainteresowania nie znalazły tam pełnego zrozumienia. Kochański zaczął poszerzać je na własną rękę. Najpierw zdobywał szlify jako marynarz, potem wybrał ścieżkę rozwoju akademickiego, pobierając nauki z zakresu antropologii, psychologii, geologii i pisarstwa. Podejmował się bardzo różnych zajęć: był technikiem produkcji betonu, rysownikiem i pracownikiem socjalnym. Uzyskał również licencję pilota.

W roku 1968 Mors Kochański zaczął prowadzić kursy, podczas których uczył technik przetrwania w otoczeniu dzikiej, kanadyjskiej przyrody. Często bazował przy tym na metodach zaczerpniętych od rdzennej ludności. Przełom w postrzeganiu tej dziedziny nastąpił dwie dekady później, kiedy do księgarń trafiła jego książka Northern bushcraft. Publikacja stała się bestsellerem i zapoczątkowała modę na tę formę aktywności. 

Lata 90. to już prawdziwa eksplozja popularności bushcraftu. Przyczynił się do tego program telewizyjny, emitowany na antenie stacji BBC i prowadzony przez innego prekursora bushcraftu – Reymonda Paula Mearsa. Dziś jest to doskonała odskocznia od codzienności. Forma odpoczynku od miasta i wszechobecnej technologii.

Bushcraft – rodzaje

Obecnie rozróżnia się 4 rodzaje bushcraftu:

• Bushcraft filozoficzny – tak określa się sposób spędzania czasu wolnego na łonie natury, o rekreacyjnym charakterze. Jest on nastawiony na przeżycia duchowe i skupiony na kontemplowaniu przyrody;
• Bushcraft praktyczny – aktywność, która jest mocniej skoncentrowana na realizacji celu, czyli przetrwaniu w lesie. Zakłada wykorzystanie wszelkich dostępnych środków, metod oraz narzędzi. W rzeczywistości nurt ten jest bardzo podobny do innej dziedziny – survivalu;
• Bushcraft prymitywny – to forma aktywności, podczas której dopuszcza się wykorzystanie jedynie najbardziej prymitywnych narzędzi oraz pierwotnych technik przetrwania;
• Bushcraft rekonstrukcyjny – łagodniejsza wersja bushcraftu prymitywnego. Osoby praktykujące tę formę aktywności, w razie potrzeby mogą korzystać także ze współczesnego sprzętu survivalowego.

Survival a bushcraft – czym różnią się te dwie aktywności?

Bushcraft nie jest jedyną formą aktywności prowadzonych na świeżym powietrzu, w otoczeniu dzikiej przyrody. Podobny charakter ma survival. Słowa te przez niektórych stosowane są zamiennie, chociaż zdecydowanie nie są to pojęcia równoznaczne. Na czym polega różnica? Bushcraft to kompleksowa filozofia, a życie jej zwolenników koncentruje się wokół dzikiej przyrody. Nieustannie szukają oni okazji, aby obcować z naturą i doskonalą swój katalog umiejętności, pozwalających żyć w wymagającym środowisku.

Survival także zapewnia kompetencje przydatne, gdy trzeba przetrwać z dala od cywilizacji. Są one jednak wyłącznie drogą do precyzyjnie określonego celu, a nie wartością samą w sobie. Miłośnicy survivalu pragną być przygotowani na najtrudniejsze scenariusze. Chcą poradzić sobie w ekstremalnej sytuacji i najszybciej, jak to jest możliwe wrócić do dawnego życia. Nie zakładają, że może to być stan permanentny i efekt świadomego wyboru. Wszystko podporządkowane jest temu, aby sprawnie zrealizować zadanie, a środki to kwestia drugorzędna. 

Bushcraft kładzie też większy nacisk na postępowanie zgodne z zasadami ekologii. Różnice dotyczą również ilości sprzętu. Survivalowcy są z reguły minimalistami. Ograniczają swój ekwipunek do przedmiotów najbardziej potrzebnych. Miłośnicy bushcraftu niejako próbują urządzić się w dziczy, więc dopuszczają posiadanie większej liczby narzędzi.

Bushcraft – jak zacząć?

Bushcraft nie jest aktywnością, którą można zacząć z marszu. Zanim zmierzysz się z tego typu wyzwaniami, musisz nabyć konkretne umiejętności oraz zgromadzić niezbędny sprzęt. Od czego zacząć? Najlepiej od lektury poradników oraz obejrzenia filmików szkoleniowych, publikowanych przez doświadczonych “w boju” YouTuberów. 

Na pierwszy wyjazd bushcraftowy najlepiej wybrać się w większym gronie i pod opieką profesjonalnych instruktorów. Na samodzielne przedsięwzięcia o takim charakterze przyjdzie jeszcze czas.

Jak się ubrać na bushcraft?

W przypadku tego typu aktywności, zastosowanie ma znana outdoorowa zasada, aby ubierać się “na cebulkę”. Pierwszą warstwę stanowić powinna bielizna termoaktywna , która odprowadza wilgoć od skóry. Później – w zależności od potrzeb – założyć możesz ciepłą bluzę trekkingową (np.: polarową) oraz kalesony. Ostatnia z warstw ma zapewnić bezpośrednią ochronę przed warunkami atmosferycznymi. Jeśli narażony/a jesteś jedynie na wiatr, wystarczy odzież softshellowa ( kurtka i spodnie ). Gdy jednak pojawią się opady, warto mieć pod ręką ubrania z przeciwdeszczową membraną.

Co odróżnia odzież bushcraftową od turystycznej? Takim znakiem rozpoznawczym jest kolorystyka. Dominują tu kolory kojarzące się z wojskiem czy też służbami leśnymi – różnego rodzaju odcienie zieleni, które pozwalają wtopić się w tło. Postaw też na rzeczy wykonane z wytrzymałych i szybko schnących materiałów. 

Ponieważ czeka Cię wędrówka po bezdrożach, zainwestuj w dobre buty np. trekkingowe . Wybierz model z przyczepną podeszwą oraz solidną cholewką. Pamiętaj, że w warunkach bushcraftowych Twoje stopy narażone są na przemoczenie nie tylko od deszczu, ale także od rosy. Jeśli chcesz zwiększyć poziom ochrony przed wilgocią, wybierz obuwie wyposażone w membranę (np. GORE-TEX®). 

Więcej dowiesz się z naszego poradnika: GORE-TEX

Bushcraft – jaki sprzęt na początek?

Co może Ci się przydać, jeśli chcesz zacząć swoją przygodę z bushcraftem? Na pewno warto szukać sprzętu praktycznego i maksymalnie trwałego. Dobrze, jeśli przy tym będzie też wyróżniał się niską wagą. Każdy wyjazd jest inny, a sprzęt powinien być odpowiedzią na indywidualne potrzeby i umiejętności. Dlatego nie przygotowaliśmy kompletnej listy od A do Z, lecz kilka praktycznych wskazówek.

Plecak

Żadna bushcraftowa wyprawa nie może się odbyć bez plecaka. Odpowiednie do tego będą zarówno modele inspirowane sztuką wojskową, jak i plecaki trekkingowe . Przede wszystkim warto jest dobrze dobrać pojemność, by nie trzeba było upychać na siłę ważnych akcesoriów, ale też by nie nosić wewnątrz “powietrza”. Zwróć uwagę, czy plecak ma wygodny system nośny, mocne zamki oraz daje możliwość przytroczenia paru rzeczy na zewnątrz. Przydatnym dodatkiem będzie pokrowiec przeciwdeszczowy. Pamiętaj, że producenci coraz częściej różnicują swoje wyroby na plecaki męskie i plecaki damskie .

Namiot lub tarp

Podczas aktywności bushcraftowych będziesz potrzebować schronienia. Jeśli nie jesteś jeszcze na tym etapie wtajemniczenia, żeby wybudować bezpieczny obóz z materiałów, które znajdziesz w lesie, spakuj do plecaka namiot trekkingowy lub weź ze sobą minimalistycznego tarpa. Dzięki temu zapewnisz sobie dach nad głową.

Akcesoria do spania

Jeśli zdecydowałeś/aś się na namiot , Twoim posłaniem może być karimata, materac lub mata samopompująca. Gdy masz ze sobą tarpa, możesz też spać w hamaku . O Twój komfort termiczny zatroszczy się śpiwór . Modele puchowe są lekkie i zapewniają doskonałą izolację, ale nie sprawdzają się w miejscach o dużej wilgotności, bo pod wpływem wody, tracą swoje atuty. Jeśli więc wybierasz się tam, gdzie należy spodziewać się intensywnego deszczu, rozważ zabranie śpiwora z wypełnieniem syntetycznym.

Scyzoryk lub multitool

To podstawowe narzędzie, z jakiego korzystają miłośnicy bushcraftu. Dobry nóż w lesie będzie miał wiele zastosowań: od kulinarnych po budowlane. Wybierając zamiast scyzoryka  multitool , zyskasz kilka dodatkowych narzędzi.

Krzesiwo

Ognisko nie tylko pozwala się ogrzać i zjeść coś na ciepło, ale też odstrasza dzikie zwierzęta. Jeśli jeszcze nie opanowałeś/aś bardziej zaawansowanych technik rozpalania ognia, zabierz ze sobą niezawodne krzesiwo.

Garnuszek turystyczny

Niezależnie od tego, jak bardzo chcesz się odciąć od zdobyczy cywilizacji, warto mieć ze sobą choćby skromne naczynie , w którym ugotujesz wodę, lub przygotujesz posiłek. Nie zapomnij też o sztućcach turystycznych.

Latarka czołowa

Doświadczeni bushcraftowcy unikają elektroniki, ale dla czołówki warto zrobić wyjątek. Niezależne źródło światła to po prostu gwarancja bezpieczeństwa. Jeśli zdecydujesz się, zabrać ze sobą latarkę czołową, pamiętaj też o bateriach na zmianę lub power banku.

Saperka

Prawdziwy bushcraftowiec będzie dbał o to, by pozostawić po sobie jak najmniej śladów. Przy pomocy saperki (np. Easy Camp Folding Hand Shovel ), część z nich zakopiesz. 

Siekierka

Chociaż doświadczeni fani bushcraftu poradzą sobie bez niej, to nie ma wątpliwości, że w dziczy ułatwia życie. Mając taki sprzęt, szybciej przygotujesz “wkład” do ogniska.

Worki wodoszczelne

Nie ma nic gorszego, jak wizja, że po intensywnej ulewie nie znajdziesz niczego suchego do przebrania. Może i worki wodoszczelne to dla doświadczonego fana leśnych aktywności zbędny luksus, ale na początku przygody z bushcraftem, warto mieć takie akcesoria pod ręką.

Apteczka

Bushcraftowcy mają swoje sposoby na leczenie różnych dolegliwości, niemniej warto przy sobie mieć też klasyczną apteczkę , wyposażoną według standardów ratownictwa górskiego. 

Więcej w naszym poradniku: Apteczka turystyczna .

Bushcraft to dziedzina młoda, która szybko zyskuje na popularności. Jeśli chcesz sam/a spróbować takiej aktywności, poszukaj najpierw wyposażenia, które zapewni Ci odpowiedni komfort, ale przede wszystkim bezpieczeństwo. Odzież, obuwie i sprzęt stworzony do uprawiania bushcraftu, kupisz w sklepie Sportano.pl. Na Ciebie czekają tu najlepsze marki outdoorowe, m.in.: Salewa, Columbia, Jack Wolfskin, Black Diamond, The North Face, Deuter, Gregory, Campingaz, Easy CAMP i Lifesystems.