Góry zimą: jak zadbać o bezpieczeństwo na górskim szlaku w zimie?

Góry zimą są równie fascynujące i oferują niesamowite możliwości, jak w cieplejszych porach roku. Jednocześnie są jeszcze bardziej wymagające i nieprzewidywalne. Aby bezpiecznie wędrować górskimi szlakami w zimie i w pełni cieszyć się trekkingiem w mroźnych warunkach, potrzebne jest odpowiednie przygotowanie. Kluczowe znaczenie ma właściwy ubiór, dobrze dobrany sprzęt, umiejętność planowania trasy oraz reagowania na zmieniające się warunki pogodowe. Sprawdź, jak przygotować się na zimowe wyjście w góry i jak bezpiecznie korzystać z uroków gór zimą.

Góry zimą – o czym pamiętać?

Zapierające dech w piersiach krajobrazy i satysfakcja ze zdobycia górskiego szczytu zimą przyciągają wielu miłośników pieszych wędrówek. Jednak bez względu na to, czy jesteś zaprawionym w bojach fanem trekkingu, czy masz przed sobą plany na pierwsze zimowe wyjście w góry, warto pamiętać, że zima to okres, gdy warunki atmosferyczne mogą zmieniać się w mgnieniu oka. W górach zimą temperatura często spada do ekstremalnych wartości, a nagłe podmuchy wiatru, oblodzenie i intensywne opady śniegu mogą utrudnić marsz nawet na dobrze znanych szlakach. Dotyczy to nie tylko turystyki wysokogórskiej, ale również wędrówek po niższych górach.

I nieważne, że daną trasę znasz jak przysłowiową własną kieszeń. W zimowych warunkach nagle może okazać się, że szlak łatwy do przejścia latem czy jesienią, staje się zdecydowanie trudniejszy. Do tego wymaga kilkukrotnie większego nakładu sił oraz energii do jego pokonania. W górach zimą trzeba liczyć się nie tylko z zaspami śnieżnymi, lodem przykrytym białym puchem, niskimi temperaturami czy zagrożeniem lawinowym. Kolejne utrudnienia to szarówka czy szybko zapadający zmrok – w grudniu ciemno robi się już ok. godz. 16:00. Problemem może okazać się również wychłodzenie organizmu i trudności w orientacji nawet w miejscach, gdzie bywałeś już wiele razy. Wystarczy nagła zamieć śnieżna czy gęsta mgła, abyś miał problem z odnalezieniem oznaczeń szlaków, drogowskazów czy własnych śladów.  

Zlekceważenie zagrożeń zimowych i brak odpowiedniego przygotowania zarówno w zakresie ubioru, jak i sprzętu turystycznego, może prowadzić nie tylko do nieprzyjemnych doświadczeń, ale też do poważnych urazów, a nawet sytuacji zagrażających życiu. Dlatego bezpieczeństwo powinno być zawsze Twoim priorytetem podczas zimowych wędrówek górskich. Najważniejsze są: rozsądek, właściwa ocena warunków, odpowiednia wiedza oraz świadome przygotowanie do wyprawy.

Bezpieczne wyjście w góry zimą – praktyczne wskazówki

Chcesz spróbować turystyki górskiej w zimowej scenerii? A może masz już pewne doświadczenie w chodzeniu górskimi szlakami przykrytymi białym puchem, ale za każdym razem obawiasz się, czy jesteś odpowiednio przygotowany do zimowych wyzwań? Oto kilka kluczowych zasad, o których warto pamiętać, aby cieszyć się bezpiecznymi i udanymi wypadami w góry w zimowych miesiącach.

Zaplanuj trasę

Planując trasę na zimową wyprawę w góry przede wszystkim upewnij, że wybrane szlaki są otwarte w tym czasie. Przykładowo, niektóre szlaki łącznikowe funkcjonują wyłącznie w okresie wiosna-jesień, a zimą są zamknięte ze względów bezpieczeństwa. Inne odcinki szlaków mogą być czasowo zamykane z uwagi na ciężkie warunki atmosferyczne panujące w danym momencie. Aktualne informacje znajdziesz na stronach TOPR-u (Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe), GOPR-u (Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe) czy parków narodowych lub krajobrazowych.

Sprawdź szacowany całkowity czas przejścia danej trasy i dodaj do tego 2-3 godziny zapasu. Dlaczego? Ponieważ dane te nie uwzględniają pokonywania kolejnych kilometrów w śniegu, po lodzie czy w szarówce, co znacznie spowalnia tempo chodzenia. Sprawdź również poziom trudności i opis trasy, abyś mógł dopasować ją do swoich umiejętności i kondycji. Zawsze mierz siły na zamiary, zwłaszcza na początku przygody z zimową turystyką górką, i niepotrzebnie nie ryzykuj. W przypadku grupowej lub rodzinnej wycieczki (w zimie grupowe wyjścia w góry są zalecane), dopasuj trasę do możliwości i poziomu sprawności najsłabszego lub najmłodszego uczestnika.

Na pierwsze wyjścia w góry dobrą opcją będzie wybór szlaku, który dobrze znasz, albo takiego, który jest często uczęszczany. Zorientuj się także, czy są alternatywne drogi, które pozwolą Ci bezpiecznie wrócić w przypadku nagłego załamania pogody, problemów zdrowotnych czy innych trudności, które wystąpią na zaplanowanej trasie i będą zmuszały do szybszego powrotu. Unikaj szlaków przecinających nartostrady, aby nie narażać się na kolizje z narciarzami. Zaplanuj godzinę wyjścia wczesnym rankiem, a powrót przed zmrokiem.

Bądź na bieżąco z prognozą pogody i zagrożeniami lawinowymi

Na kilka dni przed wyjściem na szlak, należy śledzić prognozę pogody na sprawdzonych serwisach pogodowych, np. meteo.imgw.pl, mountain-forecast.com, oraz na stronach TOPR-u i GOPR-u. Dzięki temu będziesz mieć ogląd, na jakie warunki musisz być przygotowanym i co warto spakować do plecaka. Prognozę sprawdź wieczorem na dzień przed wycieczką oraz z samego rana w dniu planowanej wyprawy. Przydatne są także kamery online, które pokazują aktualną sytuację na szlakach i w okolicach schronisk. W razie bardzo złych warunków pogodowych, zrezygnuj z wyjścia w góry. Koniecznie śledź również komunikaty o zagrożeniach lawinowych. Dotyczy to nie tylko wypraw w Tatry. Więcej w poradniku: Lawina śnieżna .

Zadbaj o odpowiedni strój i obuwie na zimowe wędrówki

Na zimowe wyprawy w góry najlepiej ubierać się na tzw. cebulkę. Warstwowy system ubierania pozwoli Ci na bieżąco reagować na zmianę pogody czy intensywności wysiłku fizycznego. Podstawą jest wysokiej jakości bielizna lub odzież termoaktywna wyprodukowana z technicznych tkanin syntetycznych oraz wełny merino. Ta warstwa będzie sprawnie odprowadzać nadmiar wilgoci od skóry, a jednocześnie zapewni odpowiedni komfort cieplny.

W mroźne dni przyda się:

• warstwa pośrednia w postaci bluzy turystycznej, polaru czy cienkiej kurtki turystycznej typu softshell
• warstwa zewnętrzna, której rolę może pełnić kurtka membranowa lub kurtka puchowa wypełniona pierzem naturalnym albo syntetyczną ociepliną (np. PrimaLoft®).

Nie zapomnij o akcesoriach typu: czapka, kominiarka, komin lub chusta wielofunkcyjna typu Buff oraz rękawiczki. Przydatne będą stuptuty, które zabezpieczą buty i nogawki spodni przed zabrudzeniem oraz przedostaniem się do nich śniegu.

Szczegóły w poradniku: Warstwowy system ubierania zimą .

Zaopatrz się w turystyczny sprzęt zimowy

Oprócz klasycznego wyposażenia, które przydaje się podczas górskich wycieczek, czyli m.in.:  mapa i kompas, powerbank, multitool, wysokoenergetyczny prowiant i termos z ciepłym napojem, latarka czołówka, apteczka turystyczna z folią NRC, konieczne będzie skompletowanie zimowego ekwipunku.

Przydatnym sprzętem w góry zimą są:

• rakiety śnieżne – zapobiegają zapadaniu się w głębokim i miękkim śniegiem. Więcej w poradniku: Rakiety śnieżne ;
• raczki lub raki turystyczne – raczki turystyczne to doskonałe rozwiązanie na rekreacyjne wyjścia w niższe góry (np. Beskidy). Ich zadaniem jest zapewnienie dodatkowej stabilności i uniknięcie poślizgnięć na mokrych, śliskich lub lodowych powierzchniach. Z kolei raki turystyczne sprawdzą się na bardziej wymagających trasach, jak i w skitouringu, wspinaczce alpinistycznej czy zimowych biegach górskich. Szczegóły we wpisie: Raki na buty ;
• kijki turystyczne/trekkingowe wyposażone w zimowe talerzyki – dzięki talerzykom zaprojektowanym specjalnie do wędrówek w białym puchu, unikniesz zapadania się kijków w śniegu;
• stuptuty – dzięki specjalnym osłonom na buty i dolną część nogawek spodni, unikniesz przedostawania się śniegu w te obszary, a także ich zabrudzenia i przemoczenia. Przeczytaj artykuł: Stuptuty ;
• czekan – to zbudowane z głowicy, styliska i grotu wielofunkcyjne narzędzie wyglądające jak kilof. Pomoże utrzymać równowagę czy posłuży do samoasekuracji w trudnych terenach. Więcej w poradniku: Czekan alpinistyczny czy turystyczny ?
• lawinowe ABC – to obowiązkowe wyposażenie, jeśli wybierasz się na obszary, gdzie istnieje ryzyko zagrożenia lawinowego. Zestaw składający się z detektora, sondy oraz łopaty to podstawa do ratowania osób porwanych przez masy śniegu. Sprawdź tekst: Lawinowe ABC ;
• plecak lawinowy – dzięki niemu możesz zmniejszyć prawdopodobieństwo zasypania przez lawinę.

Zapisz w telefonie numery alarmowe

Oprócz podstawowego numeru ratunkowego 112, wybierając się na zimowe wyjście w góry zapisz w telefonie numery ratownictwa górskiego:

985 oraz 601 100 300 (GOPR i TOPR)

Warto też pobrać aplikację mobilną RATUNEK. Dzięki niej w razie wypadku czy zgubienia się, możesz wezwać pomoc. Aplikacja m.in. wskaże ratownikom Twoją lokalizację.

Powiadom bliskich o planowanym wyjściu i godzinie powrotu

Zanim wyruszysz na szlak, koniecznie zostaw swoim bliskim, znajomym czy obsłudze hotelowej takie informacje, jak:

• dokąd się wybierasz,
• jaką trasą planujesz maszerować,
• w jakich godzinach przewidujesz powrót.

W razie, gdy nie wrócisz we wskazanej porze lub nie będzie kontaktu z Tobą przez długi czas, takie informacje będą cenne dla służb ratowniczych w razie konieczności podjęcia akcji ratunkowej. Pamiętaj, że przy niskich temperaturach telefon może bardzo szybko się rozładować i nagle wyłączyć, pomimo że jeszcze niedawno stan baterii wynosił 50%. Stąd powerbank to must have nawet przy bardzo krótkich wyprawach w góry zimą.

Góry zimą – podsumowanie

Wędrówki górskie zimą mogą dostarczyć niezapomnianych przeżyć, ale wymagają starannego przygotowania. Pamiętaj, że bezpieczeństwo jest priorytetem podczas zimowych wycieczek po górach. Zawsze należy być przygotowanym, zdyscyplinowanym i elastycznym, aby cieszyć się pięknem i wyzwaniami, jakie mają do zaoferowania góry zimą. Przede wszystkim, mierz siły na zamiary i nie ryzykuj. Zachowanie ostrożności i zdrowego rozsądku to klucz do bezpiecznych wędrówek po górach w trakcie zimy.