Skialpinizm to połączenie narciarstwa i wspinaczki górskiej, które otwiera drzwi do nieograniczonych możliwości eksploracji trudnych szczytów, a także dostarcza solidną dawkę adrenaliny i endorfin podczas zjazdów po dziewiczych terenach górskich. W naszym poradniku przybliżymy ci tę ekstremalną formę aktywności zimowej. Dowiesz się, kim może być skialpinista i co jest potrzebne, aby zacząć przygodę z narciarstwem wysokogórskim.
Skialpinizm – co to?
Skialpinizm to połączenie słów „ski” – jazda na nartach oraz „alpinizm” – wspinaczka górska. Zwykle używa się też nazw narciarstwo wysokogórskie lub narciarstwo ekstremalne, co wynika z charakteru tego rodzaju zimowej aktywności. Skialpinizm łączy w sobie elementy m.in.: alpinizmu, turystyki narciarskiej, narciarstwa zjazdowego i freeride’u. W dużym uproszczeniu polega na zdobywaniu wysokich szczytów, grani lub przełęczy na nartach wyposażonych w foki (specjalne nakładki na spód nart zapobiegające ślizganiu się), a następnie intensywnym, wymagającym, ale i efektywnym zjeździe po nietkniętym śniegu. Bardziej szczegółowo: skialpinista porusza się poza utartymi szlakami, w eksponowanych obszarach z nachyleniem rzędu 45 stopni i większym. Teren o wysokim stopniu trudności jest nierzadko pełny śnieżno-lodowych ścian, stromych żlebów i innych zagrożeń (np. lawina śnieżna), co może wymagać użycia sprzętu wspinaczkowego i asekuracyjnego (m.in.: czekana, raków, uprzęży i lonży wspinaczkowej, lawinowego ABC).
Na świecie najbardziej widowiskowe i prestiżowe zawody sportowe dla wyczynowych skialpinistów odbywają się wokół szczytu Pierra Menta, położnego we Francji. W trakcie tzw. Tour de France skialpinizmu, zawodnicy mierzą się z trasą, na której w trakcie 4-dniowej rywalizacji czeka na nich ponad 10 tys. m przewyższeń.
W Polsce skialpinizm kojarzy się głównie z osobą Andrzeja Bargiela. Polak zapisał się w historii narciarstwa wysokogórskiego jako pierwszy człowiek, który zjechał na nartach z dwóch ośmiotysięczników (Broad Peak w 2015 roku i K2 w 2018 roku).
Skialipinizm a skitouring – różnice
Skialpinizm i skitouring (potocznie skitury) to dwa terminy używane często zamiennie. Pomimo, że obie formy aktywności fizycznej pozwalają na eksplorację górskich terenów zimą poza utartymi szlakami przy użyciu nart, istnieją pewne subtelne różnice między nimi. W skialpinizmie priorytetem jest połączenie narciarstwa ze wspinaczką górską w celu osiągnięcia określonego celu, takiego jak zdobycie szczytu czy przełęczy i zjechanie na nartach w dziewiczym, trudnym obszarze górskim. Z kolei skitouring skupia się na turystyce narciarskiej, czyli wędrówce po górach wspartej jazdą na nartach w miejscach oddalonych od stoków i wyciągów narciarskich. Więcej w naszym poradniku: Skitury – co to jest?
Jakie umiejętności i sprzęt są niezbędne do uprawiania ekstremalnego narciarstwa wysokogórskiego?
Ekstremalne narciarstwo wysokogórskie wymaga dużego doświadczenia oraz umiejętności nie tylko narciarskich, ale także wspinaczkowych. Z uwagi na wiele zagrożeń górskich i ryzyko lawinowe, należy przejść odpowiednie szkolenia oraz zdobyć doświadczenie przed podjęciem się tego rodzaju aktywności. Bezpieczeństwo i świadomość ryzyka powinny zawsze być priorytetem, dlatego niezbędne są zaawansowane umiejętności narciarskie, a także radzenia sobie w trudnych i stromych obszarach oraz zmiennych, różnorodnych warunkach pogodowych i terenowych. Konieczna jest odpowiednia wiedza o górach, w tym znajomość topografii czy umiejętność oceny terenu i prognozowania warunków pogodowych.
Należy przejść przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa w górach, w tym w poszukiwaniach i ratownictwie lawinowym, a także obsługi sprzętu wspinaczkowego oraz zestawu lawinowego ABC, składającego się z detektora, sondy i łopaty śnieżnej. Szczegóły we wpisie: Lawinowe ABC.
Warto wiedzieć też, jak posługiwać się plecakiem lawinowym z systemem ABS, jak zakładać stanowiska w śniegu i lodzie, jak asekurować partnera itp. Kluczowe umiejętności to również świetna orientacja w terenie oraz umiejętność korzystania z map, kompasów i systemów GPS.
Pokonywanie wymagających odcinków nieraz wiąże się z koniecznością użycia sprzętu wspinaczkowego, takiego jak czekan, raki i harszele (noże lodowe). Ponadto ekstremalne narciarstwo wysokogórskie jest bardzo wymagające fizycznie, dlatego istotne jest odpowiednie przygotowanie fizyczne: siłowe i wytrzymałościowe.
Sprzęt i odzież do skiaplinizmu
Oprócz wspominanego już sprzętu wspinaczkowego i lawinowego, w narciarstwie ekstremalnym korzysta się ze specjalnie zaprojektowanych nart, które cechują się niską wagą i wytrzymałością, aby umożliwiać m.in.: szybkie i sprawne podejścia. Narty do skialpinizmu zwykle są produkowane z włókna węglowego, a ich konstrukcja jest krótsza i bardziej zwrotna niż w nartach zjazdowych. Jednocześnie daje dużą stabilność w trakcie skrętów i jazdy z dużymi prędkościami. Umożliwiają również zamontowanie fok.
Niezbędne są solidne i odporne na ekstremalne warunki pogodowe i terenowe wiązania umożliwiające podchodzenie pod górę, a blokowanie butów podczas zjazdu. Powinny dawać możliwość używania różnych skorup wspinaczkowych i być kompatybilne z różnymi modelami obuwia skiturowego. Wiązania do nart tourowych mogą być obsługiwane przy użyciu kija, co nie wymaga ich odpinania, gdy potrzebujesz zmienić sposób ich działania. Wybierając sprzęt narciarski do narciarstwa wysokogórskiego, postaw na sprawdzone marki, takie jak: Atomic, DYNAFIT, Dynastar czy K2, które znajdziesz na Sportano.pl.
W zestawie skialpinisty nie może zabraknąć:
- kasku narciarskiego lub skiturowego – szczegóły w poradniku: Jak dopasować kask narciarski),
- fok skiturowych – o ich doborze przeczytasz we wpisie: Foki do nart;
- kijków trekkingowych – szczegóły: Jakie kije trekkingowe;
- rzepu do spięcia nart;
- czołówki – więcej w artykule: Latarka czołowa;
- odzieży dopasowanej do warunków pogodowych i intensywności wysiłku. Najlepiej jest stosować warstwowy system ubierania, w tym: bielizny termoaktywnej, spodni membranowych/softshellowych, bluzy polarowej/trekkingowej, kurtki typu softshell/hardshell/kurtki zimowej wypełnionej naturalnym puchem lub syntetyczną ociepliną, rękawiczek narciarskich i trekkingowych, skarpet narciarskich/trekkingowych, czapki/komina/chusty wielofunkcyjnej.
Popularne trasy skiaplinistyczne w Polsce i na świecie
W Polsce doskonałym miejscem na początek przygody z narciarstwem wysokogórskim są Tatry w tym:
- przełęcze: Zawrat, Szpiglasowa, Kozia, Hińczowa i Smrekowicka;
- zjazd przez Kocioł Czarnego Stawu pod Rysami;
- zjazd z Kasprowego Wierchu;
- zjazd przez Komin Drewnowskiego.
Z kolei najlepsze miejsca za granicą do uprawiania skialpinizmu to m.in.:
- Dolomity we Włoszech (np. doliny Val di Fiemme, Val di Sole);
- Dolní Morava w Czechach;
- Wysokie Tatry (np. Velka i Mala Studena Dolina), Wielka i Mała Fatra oraz Liptov na Słowacji.
Na początku przygody ze skialpinizmem, warto skorzystać z pomocy przewodnika wysokogórskiego, który zajmie się zorganizowaniem wyprawy narciarskiej, dopasowując trasę do poziomu doświadczenia i kondycji uczestników, jak i w oparciu o zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa. Będzie on również na bieżąco analizował nie tylko warunki pogodowe i terenowe, ale również związane z zagrożeniem lawinowym.